Dünya Su Kaynaklarının Durumu 2024

Dünya üzerindeki tatlı su kaynaklarının kullanımı, sosyo-ekonomik gelişmeler ve tüketim alışkanlıklarındaki değişikliklerle birlikte her yıl %1’in biraz altında artmaktadır. Bu artışın ana itici güçleri arasında tarım, endüstri ve evsel kullanımlar yer alır. Tarım, çekilen tatlı suyun kabaca %70’ini oluştururken, endüstriyel ve evsel kullanımlar sırasıyla %20 ve %10’luk bir paya sahiptir.

Sanayileşen ekonomilerle birlikte nüfus kentleşiyor ve su temini ile sanitasyon sistemleri genişliyor. Nüfusun en hızlı arttığı yerler genellikle kişi başına su kullanımının en düşük olduğu yerler olduğundan, nüfus artışının etkileri o kadar belirgin değildir.

Dünya nüfusunun yaklaşık yarısı, yılın en azından bir bölümünde ciddi su kıtlığı yaşamaktadır. Dünya nüfusunun dörtte biri, yıllık yenilenebilir tatlı su kaynaklarının %80’inden fazlasını kullanarak ‘aşırı yüksek’ düzeyde su stresiyle karşı karşıyadır.

Düşük gelirli ülkelerde, düşük ortam suyu kalitesi temel olarak düşük seviyedeki atık su arıtımından kaynaklanırken, yüksek gelirli ülkelerde tarımdan kaynaklanan akıntı en ciddi sorunu oluşturmaktadır. Ne yazık ki, su kalitesine ilişkin veriler dünya çapında yetersiz kalıyor. Bu durum özellikle izleme ve raporlama kapasitesinin en düşük olduğu Asya ve Afrika’daki en az gelişmiş ülkelerin çoğunda geçerlidir.

Ortaya çıkan endişe verici kirletici maddeler arasında per- ve poli-floroalkil maddeler (PFAS), farmasötikler, hormonlar, endüstriyel kimyasallar, deterjanlar, siyanotoksinler ve nanomateryaller yer alır. Yeterince arıtılmamış evsel atık sulardan, hayvancılıktan ve su ürünleri yetiştiriciliğinden kaynaklanan yüksek konsantrasyonlarda antimikrobiyaller tüm bölgelerde bulunmuştur.

Meteorolojik kuraklığın sıklığı, süresi ve yoğunluğu gibi rekor düzeyde aşırı yağışlar da dünya çapında artıyor. İklim değişikliğinin küresel su döngüsünü yoğunlaştıracağı, kuraklık ve taşkınların sıklığını ve şiddetini daha da artıracağı öngörülüyor. En ciddi etkilerden bazıları en az gelişmiş ülkelerin yanı sıra küçük adalarda ve Kuzey Kutbu’nda da hissedilecek. Bu durum, su kaynaklarının yönetimi ve korunması konusunda küresel bir çaba gerektirmektedir. Bu çabanın bir parçası olarak, su kalitesi ve kullanılabilirliği konusunda daha fazla veri toplama ve paylaşma ihtiyacı vardır. Bu, su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımını sağlamak için önemli bir adımdır.

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi 6: İlerleme Durumu – Dünya Su Kaynaklarının Durumu

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi (SDG) 6, temiz su ve sanitasyon hizmetlerine herkes için evrensel erişim sağlamayı amaçlar. Ancak, 2022 yılı itibarıyla bu hedefe doğru ilerleme maalesef yeterli değil.

Dünya genelinde 2,2 milyar insan güvenli bir şekilde yönetilen içme suyuna erişemiyor. Bu durum özellikle kırsal kesimlerde yaşayanlar için daha da belirgin. Her beş kişiden dört tanesi, en azından temel içme suyu hizmetlerinden yoksun.

Sanitasyonla ilgili durum da oldukça vahim. 3,5 milyar insan, güvenli bir şekilde yönetilen sanitasyon hizmetlerine erişemiyor. Şehirler ve belediyeler, kentsel nüfuslarının hızla artan artışına ayak uydurmakta zorlanıyor.

SDG 6 hedef göstergelerinin çoğunun kapsamlı bir analizini yapmayı zorlaştıran bir diğer önemli sorun ise izleme ve raporlama eksiklikleri. Bu durum, su ve sanitasyon hizmetlerine erişim konusunda küresel ilerlemeyi değerlendirmeyi ve gerektiğinde politika ve stratejileri ayarlamayı zorlaştırıyor.

Bu durum, su ve sanitasyon hizmetlerine evrensel erişim sağlama hedefine ulaşmak için daha fazla çaba gerektiğini gösteriyor. Bu hem yerel hem de küresel düzeyde politika yapıcılar, hükümetler, sivil toplum kuruluşları ve diğer ilgili taraflar için önemli bir çağrıdır.

Su, Refah ve Barış: Bir İlişki İncelemesi

Refah, güvenli bir şekilde gelişme fırsatını ve özgürlüğünü kapsar. Su, temel insan ihtiyaçlarını karşılayarak, sağlığı, geçim kaynaklarını ve ekonomik kalkınmayı destekleyerek, gıda ve enerji güvenliğini sağlayarak ve çevre bütünlüğünü savunarak refahı besler.

Tamamen gelişmiş su kaynakları altyapı yönetim sistemleri, güvenilir bir su kaynağını depolayarak ve bunu tarım, enerji, sanayi ve milyarlarca geçim kaynağını destekleyen ilgili iş ve hizmet sektörleri dahil olmak üzere ekonomik sektörlere sunarak büyümeyi ve refahı destekler. Benzer şekilde, güvenli, erişilebilir ve iyi işleyen su temini ve sanitasyon sistemleri, eğitime ve sağlıklı bir işgücüne yansıyan bireysel ve toplumsal getirilerle yaşam kalitesi yoluyla refahı artırır.

Su kaynakları konusundaki iş birliği, yerel gerilimleri hafifleten katılımcı, toplum öncülüğündeki girişimlerden çatışma sonrası ortamlarda ve sınır ötesi havzalarda anlaşmazlıkların çözümü ve barışın inşasına kadar uzanan olumlu ve barışçıl sonuçlar doğurdu. Tersine, su kaynaklarının tahsisindeki, su temini ve sanitasyon hizmetlerine erişimdeki ve sosyal, ekonomik ve çevresel faydaların dağıtımındaki eşitsizlikler barışa ve sosyal istikrara zarar verebilir.

İklim değişikliğinin etkileri, jeopolitik huzursuzluk, salgın hastalıklar, kitlesel göç, hiperenflasyon ve diğer krizler suya erişim eşitsizliklerini daha da kötüleştirebilir. Neredeyse tüm durumlarda, en yoksul ve en savunmasız gruplar, refahları ve geçim kaynakları açısından en büyük riske maruz kalan gruplardır.

Su, çatışmaların yaygın bir ‘tetikleyicisi’ haline gelmiş gibi görünmüyor. Ancak arıtma tesisleri, dağıtım sistemleri ve barajlar da dahil olmak üzere sivil su altyapısını hedef alan saldırılar uluslararası hukuku ihlal ediyor ve her durumda uluslararası toplum tarafından şiddetle kınanmalıdır. Bu durum, su kaynaklarının korunması ve yönetilmesi konusunda küresel bir çaba gerektirmektedir. Bu çabanın bir parçası olarak, su kaynaklarına adil ve eşit erişim sağlamak için politika ve stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanması önemlidir.

Su, Refah ve Barış: Göstergeler Üzerine Bir İnceleme

Bir ülkenin kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasılası (GSYİH) ile su mevcudiyeti arasında açık bir ilişki yoktur. Bunun nedeni kısmen, suyun ekonomiyi birçok yönden etkilemesi ve küresel ticaret dinamikleri ile piyasa adaptasyonlarının bölgesel ve yerel ekonomilerin su kullanımı üzerinde doğrudan yansımaları olabilmesidir.

Şu anda su mevcudiyeti ile refah arasındaki ilişkiyi açık bir şekilde tanımlayacak doğrudan bir ölçüm bulunmamakla birlikte, temsili göstergeler konuyla ilgili bazı bilgiler sunmaktadır. Düşük ve alt-orta gelirli ülkelerde işlerin tahmini %70-80’i suya bağımlıdır; zira bu ekonomilerdeki istihdamın temel dayanakları olan tarım ve su yoğun endüstriler büyük ölçüde suya bağlıdır. Dünya çapında, su, sanitasyon ve hijyen (WASH) hizmetlerine yapılan yatırımların fayda-maliyet oranının, temel insan onurunun yanı sıra özellikle sağlık, eğitim ve istihdam gibi yan faydalar yoluyla önemli olumlu getiriler sağladığı gösterilmiştir.

Su ve barış arasındaki ilişkiye doğrudan ilişkin küresel bir veri ve/veya ampirik bilgi deposu mevcut değildir; bunun nedeni, özellikle eşitlik ve adalet gibi katkıda bulunan faktörler dikkate alındığında, ikincisinin tanımlanmasının zor olmasıdır. Ancak, su kaynaklarının adil ve sürdürülebilir yönetimi, barışın ve sosyal istikrarın sağlanmasında önemli bir rol oynar. Bu nedenle, su kaynaklarına erişim ve kullanımı konusunda daha fazla veri toplama ve paylaşma ihtiyacı vardır. Bu, su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımını sağlamak için önemli bir adımdır.

Tarım ve Su: Tematik Bir Perspektif

Tarım, sürdürülebilir büyümenin, geçim kaynaklarının ve emeğin temel sosyo-ekonomik itici gücüdür. Geniş tabanlı kırsal kalkınma ve bunun faydalarının geniş çapta paylaşılması, yoksulluğun ve gıda güvensizliğinin azaltılmasında etkili araçlardır.

Tarımsal üretim, iklimle bağlantılı su risklerine karşı hassastır. Pek çok yarı kurak ülkede, yağmurla beslenen tarıma bağımlılık ve milyonlarca küçük çiftçinin tarımsal suya erişim eksikliği, üretim potansiyellerini azaltıyor. Sulama, doğrudan faydalar (karlılığın artması ve mahsulün bozulma riskinin azalması) ve dolaylı faydalar (istihdam ve gıda ve tedarik piyasalarının dengeli koşulları) sağlayarak üretimi istikrara kavuşturur.

Sahra Altı Afrika’da su genellikle kırsal çiftçilerin kullanımına açıktır, ancak küçük ölçekli sulamanın genişletilmesi için sermaye yatırımına ihtiyaç vardır. Altyapıyla ilgili büyük yatırımların yanı sıra küçük ölçekli, insan odaklı yatırımlara da ihtiyaç var. Ancak dünyadaki küçük ölçekli çiftçilerin çoğu için yatırım fırsatları nadiren mevcuttur.

Sürdürülebilir su yönetimi ve gıda güvenliğini sağlamak için devletlerin, tüm meşru su kullanıcılarının (küçük çiftçiler, kadınlar ve kız çocukları, yerli halklar ve yerel topluluklar dahil) su kaynaklarına güvenli ve yeterli erişime sahip olmasını sağlayacak şekilde su kullanım hakkının sorumlu yönetimine odaklanması gerekir. Kırsal bölgelerde pek çok kişinin geleneksel imtiyaz düzenlemelerine bağlı olduğu akılda tutulmalıdır. Bu durum, su kaynaklarının yönetimi ve korunması konusunda küresel bir çaba gerektirmektedir. Bu çabanın bir parçası olarak, su kaynaklarına adil ve eşit erişim sağlamak için politika ve stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanması önemlidir.

İnsan Yerleşimleri: WASH, Afet Riskinin Azaltılması ve Göç

İnsan yerleşimleri, özellikle resmi ve gayri resmi yerleşim yerleri, kırsal ve kentsel alanlar, en yüksek ve en düşük refah dilimleri ve dışlanmış gruplar arasında, su, sanitasyon ve hijyen (WASH) hizmetlerine erişimde eşitlik ve ayrımcılık yapılmaması konusunda önemli bir rol oynar. Ancak, yetkililer genellikle bu konuya yeterli öncelik vermemiştir.

WASH hizmetlerinin ve su kaynaklarının işbirlikçi yönetimi, bu rolü yerine getirecek donanıma sahip olması ve desteklenmesi koşuluyla barış inşası için bir varlık haline gelebilir. Ancak, çatışma durumlarında temel altyapının bozulması, nüfusların yerinden edilmesi, güvensizlik ve kaynaklara sınırlı erişim gibi faktörler, WASH hizmetlerinin sağlanmasını zorlaştırabilir.

Kentsel nüfus arttıkça, insanlar ve mülkler giderek sele eğilimli bölgelerde yoğunlaşıyor. Gayri resmi yerleşim yerleri, sel olaylarının ardından gelir kaybı, altyapı hasarı ve sağlık ve temiz su gibi temel hizmetlere sınırlı erişim dahil olmak üzere özellikle zorlu zorluklarla karşı karşıya kalıyor. Bu durum, afet riskini azaltma politikaları ve programlarının önemini vurgulamaktadır.

Ülke içinde afet nedeniyle yerinden edilenlerin sayısı, çatışma nedeniyle yerinden edilenlerin sayısından fazladır. Dünya çapında artan göçün %10’u su kıtlığına bağlanabilir. Yerinden edilme, yerel su sistemleri ve kaynakları üzerindeki yükü artırabilir, bu da göçmen ve ev sahibi topluluklar arasında gerilime neden olabilir. Bu sistemlerin iş birliği ve ortak yönetimi, yerleşim yerlerinde ve çevresinde barış içinde bir arada yaşamayı teşvik etmektedir. Bu durum, su kaynaklarının yönetimi ve korunması konusunda küresel bir çaba gerektirmektedir. Bu çabanın bir parçası olarak, su kaynaklarına adil ve eşit erişim sağlamak için politika ve stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanması önemlidir.

Endüstri ve Su: Tematik Bir Perspektif

Endüstri, ekonomik refahı şekillendirirken, aynı zamanda sosyal refahı ve çevresel bütünlüğü de etkileyip geliştirebilecek maddi, insani ve finansal kapasiteye sahiptir. Su, sanayiyi güçlendirir ancak mutlaka GSYİH yaratmaz; bazı endüstriler az su kullanır ancak GSYİH’ya önemli bir katkı sağlar ve bunun tersi de geçerlidir.

Su kalitesi ve erişilebilirlik ile ilgili sorunlar, sanayi için riskler oluşturabilir ve sanayiyi tedarik zinciri kesintilerine maruz bırakabilir, bu da ekonomik büyüme üzerinde doğrudan yansımaları olan bir durumdur. Şehir su hizmetleri kesintiye uğradığında, özellikle küçük şirketler, satışlarda ve istihdamda düşüşler yaşayabilir. Gelir kaybı açısından kuru şokların ıslak şoklara göre iki ila dört kat daha maliyetli olduğu görülmüştür.

Suyun daha az kullanılması, yeniden kullanılması ve geri dönüştürülmesine yönelik pek çok yerleşik teknoloji bulunmaktadır. Zararlı atıkların azaldığı ve tatlı suya olan talebin azaldığı bir kazan-kazan durumu mümkündür. Su kullanım verimliliğini artırmanın yolları arasında malzemelerde, süreçlerde ve ekipmanlarda değişiklikler yapılabilir. Atık su, sürdürülebilir bir enerji, besin ve yan ürün kaynağı sağlayabilir.

Sanayi zaman zaman su konusunda yerel anlaşmazlıkların ve çatışmaların kaynağı olsa da ortaklıklar ve iş birliği yoluyla su kullanımı üzerindeki nüfuzunu kullanarak gerilimleri de azaltabilir. Bu durum, su kaynaklarının yönetimi ve korunması konusunda küresel bir çaba gerektirmektedir. Bu çabanın bir parçası olarak, su kaynaklarına adil ve eşit erişim sağlamak için politika ve stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanması önemlidir.

Enerji ve Su: Tematik Bir Perspektif

Enerji üretimi, küresel su çekiminin %10 ila 15’ini oluşturmaktadır. Kömür, petrol ve gazın (fracking dahil) çıkarılması ve dönüştürülmesinde su gerekli olup, elektrik üretimi, hidroelektrik ve termik ve nükleer santraller için soğutma suyu olarak yaygın olarak kullanılmaktadır.

Bununla birlikte, sulama ve sanayi de dahil olmak üzere su ve atık suyun pompalanması, arıtılması ve taşınması için önemli miktarda enerji kullanılıyor. Tuzdan arındırma işlemi çok enerji yoğun bir işlemdir ve küresel olarak su sektöründe kullanılan enerjinin dörtte birine tekabül etmektedir.

Hem içme suyu hem de elektrik için evrensel kapsama ulaşmak, enerjinin suya olan bağımlılığının azaltılmasını ve bunun tersini de içerir. Elektrik üretimi açısından su açısından en verimli kaynaklar rüzgâr ve güneş-fotovoltaiktir (PV). Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi 7’nin karşılanması, elektrik için bu yenilenebilir kaynakların payında önemli bir artış gerektirecektir.

Rüzgâr ve güneş enerjisinin kesintili doğasını telafi etmek için enerji depolaması gereklidir. Pompajlı depolamalı hidroelektrik enerji dengeleme, stabilite, depolama kapasitesi ve yardımcı şebeke hizmetleri sağlayabilirken, lityum iyon piller en hızlı büyüyen depolama teknolojisidir. Ancak her ikisi de su kaynakları, çevre ve yerel halk üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir.

Sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik bazı yaklaşımlar ve teknolojiler büyük miktarlarda su gerektirmektedir. Biyoyakıtların su yoğunluğu fosil yakıtlara göre çok daha yüksektir. Karbon yakalama ve depolama sistemleri hem enerji hem de su açısından yoğundur. Bu durum, su kaynaklarının yönetimi ve korunması konusunda küresel bir çaba gerektirmektedir. Bu çabanın bir parçası olarak, su kaynaklarına adil ve eşit erişim sağlamak için politika ve stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanması önemlidir.

Çevre ve Su: Tematik Bir Perspektif

Ekosistemler, uzay ve zaman boyunca mevcut olan su miktarını ve kalitesini düzenler. Ekosistem hizmetlerinin (gıda, su, lif ve diğer hammaddeler) sağlanmasından aşırı yararlanılması, ekosistemlerin diğer faydaların yanı sıra iklimi ve suyu düzenleme kapasitesini zayıflatmıştır. Bu durum, çevresel kaynaklar üzerindeki anlaşmazlıkları ve refah ile barışın baltalanmasını içerir ve potansiyel olarak felaket sonuçlara yol açabilir.

Ekosistemlerin bozulması ve parçalanması, aralarında COVID-19, Ebola ve sıtma gibi su kaynaklı hastalık vektörlerinin de bulunduğu hastalıkların salgınlarıyla ilişkilendiriliyor. Ayrıca, bu durum insanlar ve yaban hayatı arasındaki çatışma olasılığını da artırır.

Ekosistem bozulmasının boyutu ve bunun çatışma ve refah kaybındaki rolü, restorasyonun su kalitesinin ve kullanılabilirliğinin iyileştirilmesi ve iklim değişikliğine uyum ve azaltım için baskın bir tepki haline gelme kapsamını vurgulamaktadır. Doğaya dayalı çözümler genellikle, yerel refahla ilgili birkaçı da dahil olmak üzere ek faydalar sağlar ve giderek daha uygun maliyetli olduğu kanıtlanır. Çevre bilimcileri ve eğitimcilerin anlaşmazlık çözümünde oynayabilecekleri olumlu rol, barışı kolaylaştıracak fırsatlar sunar. Bu durum, su kaynaklarının yönetimi ve korunması konusunda küresel bir çaba gerektirmektedir. Bu çabanın bir parçası olarak, su kaynaklarına adil ve eşit erişim sağlamak için politika ve stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanması önemlidir.

Sınır Ötesi İş birliği ve Su: Tematik Bir Perspektif

Uluslararası su hukuku, sınırı aşan su iş birliğinin temelini oluşturan, aynı zamanda anlaşmazlıkların çözülmesine yardımcı olabilecek ve bölgesel istikrara katkıda bulunabilecek ilke ve normları geliştirmiştir.

‘Su diplomasisi’, sınır aşan su kaynakları üzerindeki anlaşmazlıkları önlemeyi, hafifletmeyi ve çözmeyi amaçlayan siyasi süreç ve uygulamaları kolaylaştırmayı ve dış politika araçlarını farklı yol ve düzeylerde uygulayarak ortak su yönetişimi düzenlemelerinin geliştirilmesini amaçlamaktadır. Bu süreç, sivil toplum kuruluşları veya akademik ağlar dahil olmak üzere geleneksel devlet aktörlerinin dışındaki aktörleri de kapsayabilir.

Yerli ve geleneksel toplulukların sınırlar ötesinde uzun süredir devam eden ağları olabilir. Kapsayıcı ve katılımcı sınır aşan su iş birliği platformları ve süreçleri, bunların amaçları ve yararları konusunda ortak bir anlayışa yol açmaktadır.

Dünyadaki tatlı su kaynaklarının büyük bir kısmı sınır aşan akiferlerde bulunmaktadır. Etkili su yönetişimi ve iş birliği, sağlam verilerle desteklendiği takdirde hem sınır aşan yüzey hem de yeraltı suyu kaynaklarının birleşik yönetimini destekleyebilir. Bu durum, su kaynaklarının yönetimi ve korunması konusunda küresel bir çaba gerektirmektedir. Bu çabanın bir parçası olarak, su kaynaklarına adil ve eşit erişim sağlamak için politika ve stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanması önemlidir.

Sahra Altı Afrika: Bölgesel Bir Perspektif

Sahra Altı Afrika’da nüfus artışı, hızlı kentleşme, ekonomik kalkınma, değişen yaşam tarzları ve tüketim kalıpları, su talebini artırıyor. Ancak, bölgenin çoğu, su altyapısının genellikle uygun olmadığı (veya mevcut olmadığı) ve finansman eksikliği nedeniyle su kaynakları yönetiminin yetersiz olduğu ekonomik su kıtlığından muzdariptir. Bu durum, su kalitesinin büyük oranda bozulmasına yol açmaktadır.

Afrika, diğer kıtalara göre en yüksek sınıraşan havza oranına sahiptir ve kara alanının tahmini %64’ünü kaplamaktadır. Su kalitesi, su temini, tarım ve enerjiye yönelik altyapı projeleri, taşkın kontrolü ve iklim değişikliği etkilerinin yönetimi gibi sınır ötesi işbirliği, su, enerji ve gıda güvenliğini işbirliği içinde geliştirmek için kıyıdaşları ve paydaşları bir araya getirebilir.

Afrika’da haritası çıkarılan 72 sınıraşan akiferden (toprak alanının %40’ını oluşturur) işbirliği yalnızca yedisinde resmileştirildi. Bu durum, su kaynaklarının yönetimi ve korunması konusunda küresel bir çaba gerektirmektedir. Bu çabanın bir parçası olarak, su kaynaklarına adil ve eşit erişim sağlamak için politika ve stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanması önemlidir.

Avrupa ve Kuzey Amerika: Bölgesel Bir Perspektif

Güncel olaylar, silahlı çatışmaların Avrupa ve Kuzey Amerika’nın bazı kısımlarındaki doğal kaynaklar, geçim kaynakları, su altyapısı ve güvenlik açısından yıkıcı sonuçlarını ortaya çıkardı.

Operasyonel düzenlemeler, Pan-Avrupa bölgesindeki rapor veren 42 ülkeden 27’sindeki sınıraşan havza alanının %90 veya daha fazlasını kapsamaktadır. Hükümet tarafından kurulan sınıraşan nehir havzası kuruluşları, kapsayıcı diyalogu ve katılımcı karar almayı kolaylaştırarak bağlayıcı ve aktif barış yapıcılar olarak hareket edebilir. Nehir havzası kuruluşları, gençlerin, kadınların ve ilgili paydaşların sesini duyurarak çok paydaşlı katılım için mekanizmalar kurmuştur.

Bu durum, su kaynaklarının yönetimi ve korunması konusunda küresel bir çaba gerektirmektedir. Bu çabanın bir parçası olarak, su kaynaklarına adil ve eşit erişim sağlamak için politika ve stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanması önemlidir. Bu hem bölgesel hem de küresel barış ve istikrarın sağlanmasında kritik bir rol oynar.

Latin Amerika ve Karayipler: Bölgesel Bir Perspektif

Latin Amerika ve Karayipler’de, sosyo-ekonomik kalkınmaya, iklim direncine ve refaha doğrudan katkıda bulunan, gıda, enerji ve su güvenliği açısından hayati öneme sahip yüzlerce çok amaçlı baraj bulunmaktadır. Bu barajlar, çok sayıda sınıraşan nehir havzası ve akiferle birlikte bölgenin su altyapısının önemli bir parçasını oluşturur.

Bu tür bir altyapı, birden fazla aktör arasında yönetim ve koordinasyon için zorunlu olarak sektörler arası bir eklemlenme anlamına gelir. Çatışmaları önlemek için tüm yaşam döngüleri boyunca yeterli bir denge gereklidir. Bu, su yönetiminde iş birliğinin geliştirilmesini, bilgi tabanının güçlendirilmesini, eski uygulamaların yanı sıra yeni teknolojilerin tanınmasını ve düzenleyici ve teşvik sistemlerinin geliştirilmesini gerektirir.

Bu durum, su kaynaklarının yönetimi ve korunması konusunda küresel bir çaba gerektirmektedir. Bu çabanın bir parçası olarak, su kaynaklarına adil ve eşit erişim sağlamak için politika ve stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanması önemlidir. Bu hem bölgesel hem de küresel barış ve istikrarın sağlanmasında kritik bir rol oynar.

Asya ve Pasifik: Bölgesel Bir Perspektif

Asya ve Pasifik bölgesindeki büyük nüfus, özellikle kırsal alanlarda hâlâ su, sanitasyon ve hijyen (WASH) hizmetlerine erişimden yoksundur. Bölgenin en önemli nehir havzalarının çoğunda su kirliliği daha da kötüleşmiştir. Deniz plastiğine katkıda bulunan dünyadaki en büyük 10 nehirden sekizi Asya’da bulunmaktadır. Su kıtlığı ve sel ve kuraklık gibi aşırı olaylar, özellikle az gelişmiş ekonomileri ve korunmasız nüfusları etkilemekte, düşük kalkınma sonuçlarıyla ilişkili mevcut kırılganlıkları daha da kötüleştirmekte ve ulusal düzeyde barış ve güvenliği tehdit etmektedir.

Pasifik Adaları aynı zamanda su kıtlığı ve iklim değişikliklerinden kaynaklanan benzersiz etkilerle karşı karşıyadır. Tatlı suyun nispeten bol olduğu yerlerde bile, yükselen deniz seviyesinden kaynaklanan tuzlu su girişi, mevcut tatlı su kaynaklarını sürekli olarak tehdit etmektedir. Su kaynaklarını yönetmeye yönelik sınırlı kurumsal kapasite önemli bir sorun olmaya devam etmektedir. Bu durum, su kaynaklarının yönetimi ve korunması konusunda küresel bir çaba gerektirmektedir. Bu çabanın bir parçası olarak, su kaynaklarına adil ve eşit erişim sağlamak için politika ve stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanması önemlidir.

Arap Bölgesi: Bölgesel Bir Perspektif

Arap bölgesinde, 22 ülkeden 19’u su kıtlığı eşiğinin altında bulunmaktadır ve bu durum, sınır ötesi ve sektörler arası iş birliği için hayati önem taşımaktadır. Tatlı su kaynaklarının üçte ikisi sınırı aşan sulardır ve 43 sınırı aşan akifer bölge yüzölçümünün %58’ini kaplamaktadır. Bu iş birliğini geliştirmenin zorlukları arasında su kaynaklarına (özellikle yeraltı suyuna) ilişkin veri eksikliği ve kıyıdaş devletler arasında sınırlı su kaynaklarına yönelik rekabet eden talepler yer alıyor.

2021’de yedi Arap ülkesi, su temini, altyapı ve suyla ilgili konularda potansiyel iş birliği açısından geniş kapsamlı sonuçları olan uzun süreli çatışmalar da dahil olmak üzere çatışmalar içindeydi. Herkesin suya ve sanitasyona güvenli ve emniyetli erişimini sağlamak için iklim ve çatışma krizlerinin aşılmasında iş birliği önemli bir rol oynuyor. Bu durum, su kaynaklarının yönetimi ve korunması konusunda küresel bir çaba gerektirmektedir. Bu çabanın bir parçası olarak, su kaynaklarına adil ve eşit erişim sağlamak için politika ve stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanması önemlidir.

Kaynaklar:

• BM Dünya Su Kalkınma Raporu 2024
• The United Nations World Water Development Report 2024: water for prosperity and peace – UNESCO Digital Library