Mide Yanması (Piroz) Nedir?

Halk arasında mide yanması, ekşimesi ya da reflü olarak da bilinen piroz, hemen herkesin hayatında en az bir kez yaşadığı bir durum. Bu rahatsızlık, mide asitlerinin yemek borusuna (boğazdan mideye giden boru) geri kaçması ile ortaya çıkan bir asit reflüsü belirtisi. İsmini, genelde göğüs ve boğaz kısmında yarattığı ‘yanma’ hissinden alıyor.

Piroza sebep olan pek çok hastalık, rahatsızlık ve risk faktörü bulunuyor. Yediklerimiz de bunlar arasında sayılabilir. Neyse ki, belirtiler altta yatan nedene göre değişiyor olsa da tedavi yöntemleri var.

Çoğu kişide piroz sadece arada bir ortaya çıkıyor ve kendiliğinden geçiyor. Fakat bazıları için kronik ve tekrar eden bir sorun olabiliyor. Doktorlar, rahatsızlığın sıklığına ve şiddetine göre tedavi yöntemleri öneriyorlar. Neyse ki, hem seyrek hem de kronik mide yanması için etkili yöntemler var.

Mide Yanması Belirtileri

Piroz belirtileri acı verici ve rahatsız edicidir, kişiden kişiye değişebilirler. Tipik olarak, yemek yedikten, alkol aldıktan veya bazı ilaçları kullandıktan sonra başlar veya kötüleşir. Aynı zamanda akşamları, uzandığınızda veya öne doğru eğildiğinizde şiddetlenebilirler. Belirtiler birkaç dakikadan birkaç saate kadar sürebilir.

İşte yaygın mide yanması belirtileri:

• Göğüsün ortasında, göğüs kemiğinin arkasında veya boyunda yanıcı, keskin bir ağrı
• Boğaza doğru yükselen yanma ve ağrı
• Ağızda acı, asidik veya yenilen yemeğin tadına benzer bir geri akış (reflü)
• Ses kısıklığı
• Kronik, geçmeyen öksürük
• Boğazda rahatsız edici bir şişkinlik hissi
• Yutma güçlüğü (disfaji) veya yutarken ağrı
• Mide bulantısı ve/veya kusma

Eğer sık tekrar eden piroz yaşıyorsanız (haftada iki kereden fazla), bir tür sindirim sistemi hastalığı olan gastroözofageal reflü hastalığına (GERD / GÖRH) sahip olabilirsiniz. GÖRH, düzenli asit reflüsü ile tanımlanan kronik bir rahatsızlıktır.

Mide Yanması ve Kalp Krizi Farkı

Hem şiddetli mide yanması hem de kalp krizi göğüs ağrısı ile kendini belli edebilir. Bu nedenle aşağıdaki belirtilerden herhangi biriyle birlikte göğüs ağrınız varsa derhal acil yardım almalısınız:

• Nefes darlığı
• Soğuk terleme
• Baş dönmesi

Mide Yanması Nedenleri

Yemek yediğinizde, alt yemek borusu sfinkteri (LES) yemek borusu ve mide arasında bir kapak gibi işlev görür. Mide yanması, bu sfinkterin gevşemesi veya tam olarak kapanmaması durumunda meydana gelir. Bu durum da asit reflüsüne neden olur; mide asitleri, safra ve yedikleriniz yemek borusuna geri kaçar. Midenin aksine, yemek borusu ve boğazı kaplayan dokular bu sindirim sıvılarına alışık değildir ve tahriş olarak mide yanmasına yol açarlar.

Araştırmacılar asit reflüsünün kesin nedenini bilmiyorlar, ancak alt yemek borusu sfinkterini etkileyebilecek birçok faktör var. Seyrek görülen mide yanması vakaları bazı yiyecekler, alkol ve ilaçlar tarafından tetiklenebilir. Asit reflüsünü tetikleyebilecek ilaçlar arasında benzodiazepinler, kalsiyum kanal blokerleri, trisiklik antidepresanlar, demir takviyeleri ve steroidal olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAİİ’ler) yer alır.

Bunlara ek olarak bazı rahatsızlıklar da yemek borusu sfinkterini etkileyerek kronik mide yanmasına neden olur:

• Gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH): Alt yemek borusu sfinkterinde bir zayıflık veya bozukluktur.
• Hiyatal herni: Midenin göğüs boşluğuna doğru çıkıntı yapmasıdır.
• Yemek borusu hareket bozuklukları: Yediğiniz besinlerin yemek borunuzdan geçemediği durumdur.

Risk Faktörleri

Aşağıdaki faktörler mide yanması yaşama olasılığınızı artırabilir:

• Hamilelik (hamilelerin %45’e varan kısmı mide yanması yaşar)
• Obezite
• Sigara içmek veya ikinci el sigara dumanına maruz kalmak
• Kronik stres veya kaygı bozuklukları
• Baharatlı, yağlı, kızartılmış veya çok asidik yiyeceklerin yanı sıra çikolata, soğan ve nane tüketmek
• Alkol, gazlı içecekler veya kahve tüketimi

Teşhis

Çoğu durumda, doktorunuz belirtilerinizi değerlendirerek mide yanısını (piroz) teşhis edecektir. Ancak, sürekli olarak mide yanması şikayetleriniz varsa, altta yatan sebebi doğrulamak gerekecektir. Eğer doktorunuz GÖRH’den (GERD) şüphelenirse, gastrit, Crohn hastalığı ve diğer olası nedenleri elemek için çalışacaktır.

Teşhis sürecinde aşağıdaki testlerden yararlanılabilir:

• Üst Gastrointestinal (GI) Endoskopi: Doktorunuz endoskop adı verilen, ucunda kamera olan özel bir tüp kullanarak yemek borusu, mide ve oniki parmak bağırsağının (ince bağırsağın en üst kısmı) iç yüzeyini inceleyebilir.
• Biyopsi: Kronik mide yanmasına bağlı komplikasyonlar yaşıyorsanız, doktorunuz üst GI endoskopisi sırasında küçük bir doku örneği alacaktır. Bu dokuyu mikroskop altında inceleyerek altta yatan farklı bir rahatsızlık olup olmadığını araştıracaktır.
• Kateter pH İzlemi: Burundan içeri sokulan ince bir tüple (kateter) yemek borusundaki mide asidi seviyesini ölçülür.
• Kapsül pH İzlemi: Bir endoskop aracılığıyla yemek borunuza küçük bir kapsül yerleştirilir. Bu kapsül, asitlik seviyenizle ilgili verileri giyilebilir bir cihaza gönderir.
• Röntgen: GÖRH (GERD) şüphesi olan durumlarda, etkilenen bölgenin görüntüsünü elde etmek için röntgen çekilebilir.
• Yemek Borusu Hareketlilik Testleri (Özofagus Manometrisi): Yutkunmanızın ne kadar iyi çalıştığını kontrol etmek için yemek borunuza bir sensör yerleştirilir.

Mide Yanması Tedavisi

Mide yanması tedavisinin iki amacı vardır: belirtileri hafifletmek ve altta yatan nedeni çözmeye yardımcı olmak. Mide yanmasına neyin sebep olduğuna bağlı olarak, tedavi evde uygulanabilecek çözümlerden reçetesiz ilaçlara ve hatta ameliyatlara kadar uzanabilir.

İlaçlar

İlaçlar, hem seyrek hem de kronik mide yanması vakalarında kullanılır. Yaygın reçetesiz ve reçeteli ilaçlar şunları içerir:

• Antiasitler: Tums (kalsiyum karbonat) ve Gaviscon (alüminyum hidroksit/magnezyum hidroksit) gibi antiasitler reçetesiz temin edilebilir.
• H2 Blokerleri: Pepcid (famotidin) veya Axid (nizatidin) gibi H2 blokerleri hem reçetesiz hem de reçeteli olarak bulunabilir.
• Proton Pompa İnhibitörleri (PPI): Protonix (pantoprazol), Prilosec (omeprazol) ve Prevacid (lansoprazol) gibi PPI’lar reçetesiz veya reçeteli olarak satın alınabilir.

Ameliyat

GÖRH (GERD) veya kronik mide yanması durumlarında, alt özofagus sfinkterini (LES) onarmak için çeşitli ameliyatlar yapılabilir:

• Fundoplikasyon: Mide asitlerinin yukarı kaçışını azaltmak için midenin üst kısmının yemek borusuna sarıldığı açık veya laparoskopik (minimal invaziv) bir cerrahi yöntemdir.
• Endoskopi: Cerrahlar, işlerini yönlendirmek için bir endoskop (kameralı esnek bir tüp) kullanarak, özofagus sfinkterine fundoplikasyon veya hedefli radyo frekansları (RF) uygulayarak açıklığı küçültürler.
• Kilo Verme Ameliyatı: Obezite, kronik mide yanması için önemli bir risk faktörü olduğundan, doktorunuz mide bandı veya gastrik bypass gibi kilo verme ameliyatlarını önerebilir.
• Fıtık Onarımı: Fıtık onarım ameliyatları, hiatal fıtığın neden olduğu mide yanmasını tedavi etmek için karın ile göğüs boşluğu arasındaki dokudaki açıklığı (hiatus) sıkılaştırır.

Korunma

Mide yanmasını önlemek öncelikle yaşam tarzı değişiklikleri yapmak ve rahatsızlığı kötüleştiren veya atakları daha olası hale getiren durumları yönetmek anlamına gelir. Bu önlemler arasında diyetinizi ve alkol alımınızı yönetmek, tütün ürünleri kullanmamak ve yedikten sonra uzanmadan bir süre beklemek sayılabilir.

Beslenme Yönetimi

Narenciye, yağlı veya kızarmış yiyecekler, kahve, kafeinli içecekler, baharatlar, soğan ve domates sosu gibi asidik yiyecek ve içecekler atakları tetikleyebilir. Nelerin belirtileri artırdığını belirlemek için yediklerinizin günlüğünü tutmanız faydalı olabilir.

Alkol, alt yemek borusu sfinkterini (LES) gevşetebilir. Bu yüzden alkolü sınırlamak veya tamamen bırakmak mide yanmasını önlemeye yardımcı olabilir.

Bunlara ek olarak, diyetinizde değişiklikler yapmak, uykunuzu düzene sokmak ve fiziksel aktiviteyi artırmak kilonuzu koruma konusunda yardımcı olur. İdeal kiloda olmak, alt yemek borusu sfinkterine binen basıncı azaltır.

Sigaradan Kaçının

Sigara ve diğer tütün ürünleri, mide yanması ve diğer birçok sağlık sorunu için önemli risk faktörleridir. Hem sigara içmekten hem de pasif içicilikten mümkün olduğunca kaçınmanız önemlidir. Şu anda sigara içiyorsanız, bırakmanıza yardımcı olacak birçok kaynak var. Umarım bu çeviri işinize yarar!

Uzanmadan Önce Beklemek

Eğer mide yanması ataklarınız genellikle geceleri oluyorsa, yemek yedikten sonra uzanmak veya yatağa gitmek için en az üç saat bekleyin. Bu aynı zamanda mevcut mide yanmasının kötüleşmesini de engelleyebilir. Eğer bu durum uyku düzeninizi çok fazla bozuyorsa, sırt üstü yatmaktan kaçınmak amacıyla hafif eğimli olacak şekilde yastıklarla kendinizi destekleyerek de uyuyabilirsiniz. Bu, asidin mideye doğru akmaya devam etmesini ve yemek borusuna geri kaçmamasını sağlar.

Mide Yanmasının Komplikasyonları

Tedavi edilmeyen kronik mide yanması (pirozis) aşağıdakiler de dahil olmak üzere ciddi komplikasyonlara neden olabilir:

• Özofajit: Mide asitlerine sık sık maruz kalmak, yemek borusu iç yüzeyinde iltihaplanmaya yol açar. Bu da ülserlere, kanamalara ve diğer sorunlara sebep olabilir.
• Barrett Özofagusu: Bu hastalıkta, yemek borusundaki normal doku, bağırsak benzeri dokular ile yer değiştirir. Barett Özofagusu, yemek borusu kanseri riskini artırır.
• Özofagus Darlığı: Yemek borusunun iç yüzeyinin iltihabı nedeniyle boru daralır ve yutma güçlüğü yaşanır.
• Ses Kısıklığı: Mide asidi ses tellerini de etkileyerek seste kalınlaşma ve kısıklığa neden olabilir.
• Astım: Mide yanması ile ilişkili solunum problemleri zamanla astıma dönüşebilir. Astım, akciğerlerdeki hava yollarının kronik olarak daralmasıyla tanımlanır.
• Larenjit: Mide asidine maruz kalmak larenjite yol açabilir. Larenjit, ses tellerinin iltihaplanmasıdır ve sesinizin geçici olarak kaybolmasına neden olabilir.
• Diş Hasarı: Kronik asit reflüsü dişlerinize de zarar verebilir. Mide asitleri ve safra, diş minesini aşındırır. Bu da diş çürümelerine ve oyuklara (kavite) yol açabilir.

Önemli: Bu metin tıbbi tavsiye yerine geçmez. Kronik veya ciddi rahatsızlık durumunda mutlaka doktorunuza başvurun.

Hızlı Bir Özet

Piroz, bilinen adıyla mide yanması veya ekşimesi, göğüste yanma ve ağrı olarak tanımlanan yaygın bir şikayettir. Mide asitlerinin ve safranın, geri akışı önlemek için tasarlanmış sfinkter (biyolojik kapakçık) zayıflığı veya gevşemesi sonucu mideden yemek borusuna geri kaçmasıyla oluşur.

Bu rahatsızlık genelde geçicidir, ancak bazı kişiler tekrarlayan veya kronik mide yanması yaşarlar. Bunun sebebi gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH) veya hiyatal fıtık gibi rahatsızlıklar olabilir. Hamilelik, obezite ve sigara içmek, birçok risk faktöründen sadece birkaçıdır.

Mide yanması tedavisi, altta yatan nedene göre değişir. Reçetesiz ilaçlardan ameliyatlara kadar farklı yöntemler kullanılabilir. Diyet değişiklikleri ve tetikleyici yiyeceklerden uzak durmak gibi yaşam tarzı değişiklikleri atakları önlemeye yardımcı olur.

SIK SORULAN SORULAR

Mide Yanması Hangi Hastalıkların Belirtisi Olabilir?

Mide yanması pek çok hastalığın belirtisi olabilir. Çoğunlukla gastroözofageal reflü hastalığının (GÖRH) işaretidir ancak peptik ülserler (mide ülseri), hiatal fıtık, safra taşları ve yemek borusu kanserinde de görülebilir.

Önemli Not: Mide yanması tarafından meydana gelen göğüs ağrısı, kalp krizi ağrısına benzeyebilir. Kalp krizi geçirdiğinizi düşünüyorsanız, derhal acil yardım alın.

Su İçmek Mide Yanmasına İyi Gelir mi?

Mide yanması, mide asitlerinin mideden yukarı doğru hareket ederken yemek borusu ve boğaz dokularını tahriş etmesiyle oluşur. Su içmek bu asitleri seyreltir, böylece teması azaltır ve öksürük gibi diğer belirtileri de hafifletebilir. Safrayı ve asitleri uzaklaştırmak için sık sık küçük yudumlarla su için.

Asit Reflü ile Mide Yanması Arasındaki Fark Nedir?

Mide yanması, asit reflüsünün bir belirtisidir ve göğüs ve boğazda yanma ve ağrı olarak hissedilir. Asit reflüsü ise bu belirtiye neden olan hastalıktır ve çeşitli faktörlerden dolayı oluşabilir.

Kaynaklar

Ethicwater.com.tr, makalelerimizdeki gerçekleri desteklemek için hakemli çalışmalar da dahil olmak üzere yalnızca yüksek kaliteli kaynakları kullanır.

1. MedlinePlus. Mide ekşimesi.
2. Ulusal Diyabet ve Sindirim ve Böbrek Hastalıkları Enstitüsü. Yetişkinlerde asit reflü (GER ve GÖRH).
3. NIH MedlinePlus. Asit reflü, mide ekşimesi ve GÖRH: fark nedir?
4. Amerikan Kalp Derneği. Kalp krizinin uyarı işaretleri.
5. Wilkinson JM, Halland M. Özofagus motilite bozuklukları. Ben aile hekimiyim. 2020; 102(5):291-296.
6. Vazquez JC. Hamilelikte mide ekşimesi. BMJ Klinik Evid. 2015; 2015:1411
7. Choi JM, Yang JI, Kang SJ, et al. Anksiyete ve depresyon ile gastroözofageal reflü hastalığı arasındaki ilişki: geniş bir kesitsel çalışmanın sonuçları. J Nörogastroenterol Motil. 2018; 24(4):593-602. doi:10.5056/jnm18069
8. Ulusal Diyabet ve Sindirim ve Böbrek Hastalıkları Enstitüsü. GÖRH ve GÖRH tanısı.
9. Ulusal Diyabet ve Sindirim ve Böbrek Hastalıkları Enstitüsü. GÖRH ve GÖRH tedavisi.
10. Franciosa M, Triadafilopoulos G, Mashimo H. Stretta GÖRH için Radyofrekans Tedavisi: Güvenli ve Etkili Bir Modalite. Gastroenterol Res Uygulaması. 2013;2013:783815. doi:10.1155/2013/783815
11. MedlinePlus. Hiatal herni serisi: endikasyonları.
12. Tarık H, Makker J, Ahmed R, Vakde T, Patel H. Gastroözofageal reflü kaynaklı refrakter öksürüğün yönetimi için sık sık su yudumları: bir olgu sunumu ve literatürün gözden geçirilmesi. Vaka Temsilcisi Gastrointest Med. 2019;2019:9205259. doi:10.1155/2019/9205259