Neredeyse tüm cilt kanserleri, aşırı güneş ışığına maruz kalma nedeniyle cilt hücrelerindeki DNA’ya tekrarlanan hasarın sonucunda oluşur. Vücudunuzdaki her hücre, sınırlı bir süre yaşayıp ölmek üzere programlanmıştır. Buna apoptoz denir. Örneğin, kırmızı kan hücreleri sadece yaklaşık 120 gün yaşar ve sonra ölür. Yeni bir cilt hücresi, cildinizin alt tabakasında oluşur ve dışarıya doğru ilerler, burada yaklaşık 28 günde deri döküntüsü veya kepek olarak dökülür.
Ultraviyole (UV) ışık vücudunuz için faydalıdır. Cildinizin D vitamini üretmesine yardımcı olur. Ancak, cildinizi çok uzun süre ultraviyole ışığa maruz bırakırsanız, cilt zarar görür (güneş yanığı) ve kırmızı, sıcak, kaşıntılı ve yanar hale gelir. Cilde zarar veren sadece güneş ışığına maruz kalmak değil, aynı zamanda cilt hücrelerinin ölmeyi unutmasına ve sonsuza kadar yaşamaya çalışmasına neden olan DNA’ya zarar veren aşırı ultraviyole ışınlarına maruz kalmaktır. Buna kanser denir ve vücudunuzun diğer bölgelerine yayılarak zarar verebilir.
Çoğu kanser türü, vücudun diğer bölgelerine yayılmadığı sürece kişiyi öldürmez. Örneğin, meme kanseri, memede kaldığı sürece öldürmez. Ancak, meme kanseri beyninize, karaciğerinize veya akciğerlerinize yayıldığında, bu dokuları yok eder ve bu da sizi öldürebilir. Aynı durum cilt kanserleri için de geçerlidir; vücudunuzdaki diğer dokulara yayılmadıkça ölümcül hale gelmezler.
Cilt Kanserleri Türleri
Bazal ve skuamöz hücreli cilt kanserleri, bir ömür boyunca güneş ışığına maruz kalma nedeniyle cilt hücrelerindeki DNA’ya kümülatif hasardan kaynaklanır. Skuamöz kanserlerin, bazal hücreli kanserlere göre vücuda yayılma olasılığı daha yüksektir. Melanomlar ise farklıdır. Her yaşta tek bir güneş yanığından kaynaklanabilirler ve vücuda yayılma olasılıkları çok daha yüksektir.
Aşırı Güneş Işığına Maruz Kalmaktan Korunun
UV ışığından en etkili koruma bir çatı ve ardından kıyafetlerdir. Güneş kremleri en az koruyucu olanlardır ancak hiç yoktan iyidir.
Kıyafetler: Kıyafetler, güneş kremlerinden çok daha fazla koruma sağlar. Açık havada egzersiz yaparken kulaklarınızı örten bir şapka, bir gömlek ve kollarınızda kol soğutucular kullanın. Koyu renkli kumaşlar, açık renklere göre UV ışınlarını daha iyi engeller ve sıkı dokunmuş kumaşlar, daha gevşek örgülü kumaşlara göre daha fazla UV ışınını engeller. Kumaşı bir ışık kaynağına doğru tutun. Kumaştan ne kadar çok ışık geçerse, cildinize o kadar çok UV ışını ulaşır.
Nemi Emen Gömlekler ve Kol Soğutucular: Güneş ışınlarını engelleyen ve aynı zamanda terin hızla buharlaşmasını sağlayarak kollarımızı serinleten uzun kollu gömlekler veya “kol soğutucular” kullanırız. Hatta sıcak günlerde sadece kollarınıza su dökerek onları soğuk hissettirebilirsiniz. Nemi emen gömlekleri ve kol soğutucuları spor mağazalarında veya internette bulabilirsiniz.
Güneş Gözlükleri: Göz, ağız, kulak ve burun çevresindeki cilt kanserleri tedavi edilmesi ve iyileştirilmesi en zor olanlar arasındadır ve aynı zamanda tedaviden sonra tekrarlama olasılığı en yüksek olanlardır. Bu bölgelerdeki kanserler cildin altına doğru ilerleyebilir ve çıplak gözle görülemeyebilir. İyi bir güneş gözlüğü UV ışığını engeller ve bu nedenle göz çevrenizdeki ciltte kanser oluşumunu önlemeye yardımcı olur. Yeni bir güneş gözlüğü satın alırken UV koruması için etiketi kontrol edin.
Güneş Kremleri: Terleme, yüzme veya elinizin değmesiyle güneş kreminin çıkabileceğini unutmayın. Cildinizde görebileceğiniz şekilde bir güneş kremi uygulayın ve ardından bu güneş kremini en az iki saatte bir yeniden uygulayın. Güneş kremini ömrünüz boyunca en çok güneş ışığına maruz kalan bölgelere uyguladığınızdan emin olun: kulaklarınızın üstü, yüzünüz, boynunuzun arkası, kollarınız ve elleriniz. Güneş ışığından günlük D vitamini ihtiyacınızı karşılamak için, bacaklarınızı veya ömrünüz boyunca çok az kümülatif güneş ışığına maruz kalmış diğer vücut bölgelerinizi güneşe çıkarabilirsiniz.
Güneş Koruma Faktörü (SPF)
Hiçbir güneş kremi tüm UV ışınlarını engellemez ve güneş kremi etiketlerindeki SPF, ne kadar koruma sağladığınızı söylemez. SPF 30 güneş kremi, UVB ışınlarının yüzde 97’sini engellerken, SPF 15 güneş kremi yüzde 93’ünü engeller.
Geniş spektrumlu güneş kremleri UVA ve UVB ışınlarına karşı bir miktar koruma sağlar, ancak SPF (güneş koruma faktörü) derecesi yalnızca UVB ışınlarından korunma seviyesine atıfta bulunur. FDA, “geniş spektrumlu” olduğunu iddia eden güneş kremi etiketlerinin hem UVA hem de UVB’ye karşı koruma sağlaması gerektiğine hükmetmiştir. Bu kurallar ayrıca, hiçbir güneş kreminin cilt kanserini veya yaşlanmayı önlediğini iddia etmesini yasaklar, çünkü hiçbir güneş kremi tüm UV ışınlarını engellemez. Güneş kremleri, FDA’ya daha uzun süreli koruma kanıtı sunulmadıkça iki saatten fazla dayandığını iddia edemez. Sadece SPF’leri 50’den büyük olduğu için güneş kremi seçmenin hiçbir avantajı yoktur. FDA, 30’dan büyük bir SPF’ye sahip bir güneş kremine ihtiyacınız olmadığını göstermiştir.
Güneş Kremi İçerikleri
Birçok güneş kremi, yalnızca cilt yüzeyindeyken cildi koruyan ve ultraviyole ışınlarını yansıtan oktil metoksisinamat, benzofenon-3 veya oktokrilen filtreleri içerir. Ancak, bu güneş kremleri emildiğinde ve cilt tekrar kaplanmadığında, cilt yaşlanmasına ve kansere neden olabilecek zararlı oksidanların cilt üretimini artırırlar (Free Radical Biology & Medicine, Eylül 2009). Güneş kreminin cilt yüzeyinde kalacak şekilde tekrar uygulanması bu hasarı önlemeye yardımcı olabilir.
Güneş kremlerinin ne kadar güvenli olduğunu bilmiyoruz çünkü hiçbir zaman sistematik olarak test edilmemişlerdir. Güneş kremlerindeki oksibenzonun insanlarda kan dolaşımına emildiği ve hayvanlarda hormonları bozduğu gösterilmiştir. Şu anda, çinko oksit ve titanyum dioksit bazlı güneş kremleri piyasadaki en iyi ve en güvenliler arasında gibi görünmektedir, ancak nano parçacıklar hakkında bazı endişeler vardır ve FDA, kullanılan parçacık boyutlarının test edilmesini veya açıklanmasını zorunlu kılmamaktadır.
Önerilen Markalar ve İçerikler
Çevresel Çalışma Grubu (Environmental Working Group), her yıl güneş kremi etkinliği ve güvenliği üzerine bulgularını, marka listeleri ve önerileriyle birlikte yayınlar. En son güncellemelerini bulmak için tarayıcınızı kullanabilirsiniz.
D Vitamini
Çoğu insan, cildinin bir kısmını güneş ışığına maruz bırakmadıkça veya D vitamini takviyesi almadıkça D vitamini ihtiyacını karşılayamaz. Gıda kaynakları genellikle yetersizdir ve D vitamini hapları güneş ışığının tüm faydalarını sağlamayabilir. Güney iklimlerinde yaşayan insanlar genellikle öğle saatlerinde yarım saatten az bir süre cildinin küçük bir bölgesini güneşe çıkararak D vitamini ihtiyaçlarını karşılayabilirler.
Güneş Koruması Hakkında Yanlış Bilinenler
- Bulutlar sizi korumaz. Güneşin UV ışınlarının %80’ine kadarı bulutlardan geçerek cildinize zarar verebilir.
- Cam sizi korumaz. Cam, cilt kanseri ve güneş yanığının başlıca nedenleri olan bazı UVB ışınlarını engeller, ancak cilt kanserine ve yaşlanmaya da neden olabilen UVA ışınlarını engellemez.
- Plaj şemsiyeleri sizi korumaz. UV ışınları kum ve sudan size doğru yansır. Çalışmalar, bir şemsiyenin altında, açık güneşte maruz kaldığınız UV radyasyonunun %84’üne kadar maruz kaldığınızı göstermektedir.
- Koyu ten sizi tamamen korumaz. Koyu tenli insanlar da güneşten korunma önlemlerine uymalıdır. Cilt pigmenti cilde geçen UV ışınlarının miktarını azaltır, ancak güneş yanığını veya cilt kanserini engellemez.
