Su Ayak İzi Nedir?

Bir bireyin veya işletmenin su ayak izini bilmek, su kullanımını su tüketimi ile karşılaştırmaya yardımcı olabilir.

Burada, “Su ayak izi nedir?” sorusuna yanıt verdik. Ayrıca farklı su ayak izi türlerini ve küresel olarak üretilen ve satılan birkaç yaygın ürünün ortalama su ayak izini tartıştık.

Önemli Noktalar:

• Su ayak izi, işletmeler, bireyler, ülkeler ve diğer gruplar veya varlıklar tarafından doğrudan ve dolaylı olarak mal ve hizmet üretiminde ne kadar su kullanıldığını ölçer.
• Su ayak izinin amacı, tatlı su kaynaklarımızın nasıl kullanıldığını ve kirlendiğini anlamak ve su tüketimimizin sonuçlarını belirlemektir.
• Su ayak izi değerlendirmesi yapmak, hedeflerinizi belirlemeyi, veri toplamayı, su sürdürülebilirliğinizi değerlendirmeyi ve bir yanıt stratejisi oluşturmayı içerir.

Su Ayak İzi Nedir?

Su ayak izi, bir organizasyon veya birey tarafından ürün veya hizmet üretiminde kullanılan toplam tatlı su hacminin (hem dolaylı hem de doğrudan) ölçüsüdür. Su ayak izi kavramı, 2002 yılında Twente Üniversitesi’nden Profesör Arjen Y. Hoekstra tarafından oluşturulmuştur.

Su ayak izleri, üretim ve işleme sürecinden dağıtıma kadar olan tüm tedarik zinciri boyunca tüketilen su miktarını ve bir ürünün yaşam döngüsü boyunca tüketilen suyu miktarını ölçer.

Su ayak izini, bireysel tüketiciler, topluluklar, uluslar veya dünya nüfusunun kullandığı tüm hizmet ve ürünleri üretmek için gereken su hacmini hesaplamak için de kullanabilirsiniz.

Bireysel olarak, doğrudan su ayak izinizi (sizin tarafınızdan doğrudan kullanılan su miktarının ölçüsü) ve dolaylı su ayak izinizi (tükettiğiniz tüm hizmet ve ürünlerin toplam su ayak izi) belirleyebilirsiniz.

Su Ayak İzinin Amacı Nedir?

Water Footprint Network’e göre su ayak izi, tatlı su kaynaklarımızın farklı kullanım amaçlarını ve su kullanımı ile kirliliğinin sonuçlarını anlamamıza olanak tanır.

Farklı şirketler, bireyler ve hükümetler, su ayak izini çeşitli soruları sormak ve yanıtlamak için kullanabilir, bunlar arasında:

• Mevcut düzenlemelerle su kaynaklarımızı ne kadar etkili koruyoruz?
• İşletmemin tedarik zincirinde veya operasyonlarında su bağımlılığı nedir?
• Enerji veya gıda arzımız ne kadar güvenli?
• Su ayak izimi azaltmanın en iyi yolları nelerdir?

Bu soruları yanıtlamak için önce mevcut su ayak izinizi bilmeniz gerekir. Ancak o zaman su ayak izinizi ortalamalarla veya diğer bireyler, ülkeler, şirketler vb. ile karşılaştırabilir ve sorularınıza yanıt verebilirsiniz.

Su Ayak İzi Nasıl Ölçülür?

Su ayak izi, yanıtlamak istediğiniz soruya bağlı olarak birkaç farklı şekilde ölçülür.

Su ayak izi için yaygın ölçüm birimleri şunlardır:

• Hektar başına metreküp tarım arazisi
• Ton başına metreküp üretim
• Para birimi başına metreküp ($, £, vb.)

Temel olarak, su ayak izinizi, durumunuza uygun herhangi bir işlevsel birimle ölçebilirsiniz.

Su Ayak İzi Türleri

Duyabileceğiniz üç tür su ayak izi vardır: yeşil, mavi ve gri su ayak izleri. Bunlar, çeşitli amaçlar için kullanılan farklı kaynak suyu türlerini tanımlayarak su kullanımını anlamamıza yardımcı olur.

Yeşil Su Ayak İzi

Yeşil su ayak izi, yağıştan gelen ve toprak kök bölgesinde depolanan suyun hacmidir ve bitkiler tarafından alınır veya buharlaşma ve terleme yoluyla kaybolur. Bir ürünün yeşil su ayak izini bilmek, ormancılık, bahçecilik ve tarım sektörlerinde faydalıdır.

Mavi Su Ayak İzi

Mavi su ayak izi, yeraltı suyu veya yüzey suyu kaynaklarından (kuyular, nehirler ve göller gibi) sağlanan ve bir üründe kullanılan, buharlaşan (örneğin, mahsul sulaması sırasında), başka bir su kaynağına geri dönen veya daha sonra geri dönen suyun miktarını ölçer. Endüstriyel, evsel ve tarımsal su kullanımları mavi su ayak izlerine sahiptir.

Gri Su Ayak İzi

Gri su ayak izi, noktasal kaynaklı veya noktasal olmayan kaynaklı kirleticileri, belediye ve endüstriyel atık su, madencilik faaliyetlerinden gelen deşarjlar ve tarımsal akış gibi, suyun su kalite standartlarını karşılayacak kadar “temiz” olana kadar seyreltilmesi için kullanılan su miktarını ifade eder.

Su Ayak İzi Değerlendirmesi

Yeşil, mavi ve gri su ayak izlerini haritalandırabilir ve ölçebilir, su kullanımının verimliliğini ve sürdürülebilirliğini bir su ayak izi değerlendirmesi ile analiz edebilirsiniz.

Su Ayak İzi Ağı tarafından tasarlanan bu dört aşamalı süreç, su ayak izinin sürdürülebilirliğini artırmak için alınması gereken önlemleri belirlemenize yardımcı olur.

Aşağıda, su ayak izi değerlendirmesinin dört aşamasını detaylandırdık.

Adım 1: Anket Hedeflerini Belirleyin

Su ayak izi değerlendirmesinden ne elde etmek istiyorsunuz? Hedeflerinizi belirlemek ilk adımdır.

Değerlendirme yapmanızın birkaç nedeni olabilir, örneğin:

• İşletmenizin operasyonlarında daha sürdürülebilir su yönetimi uygulamalarını hayata geçirmek
• Belirli faaliyetler veya üretim süreçleri için su tüketimi ve kirlilik kriterlerini tanımlamak
• Sürdürülebilirlik için su kullanımını ve yönetimini düzenlemek

Değerlendirmeyi, hedeflerinize ve çalışmanızın kapsamına (örneğin, çalışma birkaç ay mı yoksa birkaç yıl mı sürecek, odak tek bir havza mı yoksa küresel mi olacak, üretim sürecinin bir kısmını mı yoksa baştan sona her aşamasını mı kapsayacak) uyarlayabilirsiniz.

Hedeflerinizi ve kapsamı belirledikten sonra, değerlendirmeyi nasıl yürüteceğiniz ve su ayak izini ölçmek için hangi verilerin kullanılacağı konusunda daha net bir fikre sahip olacaksınız.

Adım 2: Veri Toplama

Bir sonraki adım, su ayak izini hesaplamak için gerekli verileri toplamaktır.

Bu verileri yerel olarak toplamanız gerekebilir veya WaterStat gibi küresel veri tabanlarından mevcut verileri kullanabilirsiniz.

Adım 3: Su Sürdürülebilirliğini Değerlendirme

Üçüncü adım, belirli bir su kullanımının çevresel olarak sürdürülebilir olup olmadığını değerlendirmeyi içerir:

• Çevresel sürdürülebilirlik – Bu, su kullanımının su kaynağının maksimum sürdürülebilir sınırlarını aşmadığını gösterir.
• Kaynak verimliliği – Bu, suyun belirli bir amaç için ne kadar verimli kullanılabileceğinin bir ölçüsüdür. Su ayak izi ne kadar düşükse, su kullanımı o kadar verimlidir.
• Adil dağılım – Bu, suyun farklı sektörlerdeki kullanıcılar arasında adil bir şekilde dağıtılmasını ifade eder.

Adım 4: Yanıt Stratejisi Formüle Etme

Artık su sürdürülebilirliği bilgilerinizi topladığınıza göre, su ayak izinizi azaltmak ve sürdürülebilirliğinizi artırmak için bir yanıt stratejisi formüle etme aşamasına geçebilirsiniz.

Topladığınız verilere ve değerlendirmenizin amacına bağlı olarak birkaç farklı yanıt stratejisi mümkündür.

Bazı örnek yanıt stratejileri şunları içerir:

• Üretim süreçlerinde su kullanımını azaltmak için geliştirilmiş teknoloji
• Su yönetimini iyileştirmek için daha iyi ölçüm
• Uzun vadede tatlı su kaynağının sürdürülebilirliğini artırmak için diğer işletmeler ve bireylerle ortak hareket

Gıdaların Su Ayak İzi

Gıdaların su ayak izi, belirli bir ürünü üretmek için gereken su miktarını, üretim zincirinin başlangıcından sonuna kadar ölçer.

Bir gıda maddesinin su ayak izi, sadece ne kadar su kullanıldığını değil, aynı zamanda suyun ne zaman ve nerede kullanıldığını da anlamamızı sağlar.

Et ve süt ürünleri açısından zengin bir diyet, genellikle en yüksek su ayak izine sahip gıdaları içerir. İşte günümüzde popüler gıdalar için bazı tahmini küresel ortalama su ayak izleri (L/kg olarak):

• Sığır eti – 15,415 L/kg
• Tavuk – 4,325 L/kg
• Çikolata – 17,196 L/kg
• Zeytinyağı – 14,430 L/kg
• Pirinç – 2,497 L/kg
• Mangolar – 1,800 L/kg
• Kurutulmuş Domates – 4,275 L/kg

Su Ayak İzi Kötü Bir Şey mi?

Hayır, su ayak izi mutlaka kötü bir şey değildir – karbon ayak izi gibi, mümkün olduğunca azaltmamız gereken bir şey değildir.

Su ayak izinin belirgin faydaları vardır; gıda üretimi, ev inşa etmek için malzemeler ve giyecekler üretmek gibi.

Ancak, bireyler ve şirketler su ayak izlerini azaltmayı ve daha sürdürülebilir, kaynak verimli ve nüfus içinde eşit şekilde dağıtılmış hale getirmeyi hedeflemelidir.

Bir şirketin veya ülkenin su ayak izini ölçmek, bu şirketin veya ülkenin aynı mallar ve hizmetler için diğerlerine göre daha fazla tatlı su kullanıp kullanmadığını belirlemenin iyi bir yoludur. Şirketin kendi su ayak izi, iç su ayak izidir ve diğer şirketler/ülkeler tarafından mal ve hizmet üretiminde kullanılan su, dış su ayak izidir.

Son Söz

Umarım artık su ayak izi ve yüzey veya yeraltı su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımını ölçmenin önemi hakkında daha fazla bilgi sahibisinizdir.

Kendi evinizde su ayak izinizi azaltmak için su tasarrufu uygulamalarını kullanabilirsiniz. Daha kısa duşlar almak, gri su geri dönüşüm sistemi kurmak ve sızdıran muslukları tamir etmek gibi önlemler alabilirsiniz.