Musluk Suyunda Bulaşabilen Mikroplar ve Korunma Yöntemleri
Birçok bölgede musluk suyu güvenli kabul edilse de zaman zaman çeşitli mikroplarla kirlenerek hastalıklara yol açabilir. Bu rehberde, en sık rastlanan mikropların kaynağını, suyu nasıl güvenli hâle getirebileceğinizi ve ilgili hastalık belirtilerini özetledik. Eğer içme suyunuzdan şüpheleniyorsanız veya su içtikten sonra hastalandığınızı düşünüyorsanız, mutlaka yerel sağlık kurumunuza veya su sağlayıcınıza haber verin.
Suyu Kirleten Mikrop ve Virüslerin Yaygın Kaynakları
- İnsan ya da hayvan dışkısı (kontamine dışkı):
- Çiftliklerden gelen hayvan gübresi akıntıları
- Yağmur sularıyla karışan kanalizasyon veya atık sular
- Arızalı kanalizasyon sistemleri
- Sel, taşkın, fırtına gibi olaylar sonrası oluşan “overflow”
- Diğer kaynaklar (özellikle Legionella gibi):
- Doğal su kaynaklarında (akarsu, göl) bulunabilirler
- Binadaki su tesisatları, soğutma kuleleri, sıcak su depoları vb.
En Sık Rastlanan Mikroplar ve Arıtma/Önleme Yöntemleri
Aşağıdaki tabloda, her mikrop için yaygın bulaş kaynağı, suyu temizleme yöntemi ve genel semptomlar özetlenmiştir.
| Mikrop/Virüs | Kaynak | Suyu Güvenli Hâle Getirme | Olası Semptomlar |
| Cryptosporidium (Crypto) | – Hayvan/hayvan dışkısı ile kirlenmiş su akışı – Tarım arazileri, kanalizasyon taşmaları | – 1 dk suyu kaynatmak (6.500 ft üzeri rakımda 3 dk) – Crypto’ya yönelik sertifikalı filtre – Ters ozmoz, UV ışık veya ozonlama | – Sulu ishal (en yaygın) |
| Campylobacter | – Kontamine dışkı (insan/hayvan) – Çiftliklerden gelen gübre akıntıları | – 1 dk kaynatma (yüksek rakımda 3 dk) – Kimyasal dezenfeksiyon – Bakteri giderebilen filtreler – Diğer bakteriyel arıtma yöntemleri | – İshal – Ateş – Karın krampları |
| E. coli O157 | – Özellikle sığır dışkısından – Tarım arazileri, kanalizasyon taşmaları | – 1 dk kaynatma (yüksek rakımda 3 dk) – Kimyasal dezenfeksiyon – Bakteri giderici filtre – Diğer bakteriyel arıtma yöntemleri | – Kanlı ishal – Şiddetli karın ağrısı – Kusma |
| Enterovirüs | – İnsanın enfekte dışkısı – Bozuk kanalizasyon, kanal taşkınları | – 1 dk kaynatma (yüksek rakımda 3 dk) – Kimyasallar* veya filtreler enterovirüse karşı çok etkili değil* | – Hafif ateş – Burun akıntısı, öksürük – Cilt döküntüleri – Ağız içi kabarcıklar – Vücut ağrıları |
| Giardia | – Hayvan/hayvan dışkısı ile kirlenmiş su – Tarım arazileri, sel vb. | – 1 dk kaynatma (6.500 ft üzeri 3 dk) – Giardia/crypto sertifikalı filtre – Ters ozmoz, UV, ozon | – İshal |
| Hepatit A virüsü | – İnsanın enfekte dışkısı – Arızalı kanalizasyon, atık su | – 1 dk kaynatma (yüksek rakımda 3 dk) veya – Kimyasal dezenfeksiyon – Filtrelerle genelde yakalanmaz | – Koyu renk idrar veya kil renginde dışkı – İshal, karın ağrısı – Sarılık (ciltte ve gözlerde) – Ateş, halsizlik vb. |
| Legionella | – Doğal sularda bulunur – Büyük binaların su sistemleri (otel, hastane vb.) – Sıcak su depoları, duş başlıkları, süs havuzları | – Bina su yönetimi programı – Düzenli bakım, su sıcaklık kontrolü, sistem dezenfeksiyonu – Evde: periyodik arındırma, temizlik | – Öksürük – Ateş, titreme – Kas ağrısı – Nefes darlığı – Baş ağrısı |
| Norovirüs | – Kontamine dışkı, özellikle insan – Kanalizasyon taşmaları | – 1 dk kaynatma (yüksek rakımda 3 dk) – Norovirüs kısmen klora dirençli – Filtre ile genelde çıkmaz | – İshal – Kusma – Bulantı – Karın ağrısı |
| Rotavirüs | – İnsanın enfekte dışkısı – Kanalizasyon, kötü atık yönetimi | – 1 dk kaynatma (yüksek rakımda 3 dk) veya – Kimyasal dezenfeksiyon – Filtreyle genelde çıkarılamaz | – Şiddetli sulu ishal – Kusma – Ateş – Karın ağrısı |
| Salmonella | – İnsanın/hayvanın kontamine dışkısı – Çiftlik, tarım akıntıları | – 1 dk kaynatma (yüksek rakımda 3 dk) – Kimyasal dezenfeksiyon – Bakteri giderici filtre – Diğer bakteriyel arıtma yöntemleri | – Kanlı veya sulu ishal – Ateş – Karın krampları |
| Shigella | – İnsanın kontamine dışkısı – Kötü kanalizasyon, sızıntılar | – 1 dk kaynatma (yüksek rakımda 3 dk) – Kimyasal dezenfeksiyon – Bakteri giderici filtre – Diğer bakteriyel arıtma yöntemleri | – Kanlı ishal – Ateş – Karın ağrısı – Tuvalete sık çıkma hissi |
Sık Sorulan Sorular
- Hangi yöntem en etkilisi?
- Kaynatma, çoğu mikrop ve paraziti öldürmede en etkili yöntemdir.
- Yüksek rakımlı bölgelerde (6.500 ft/2.000 m üzeri) suyu 3 dakika kaynatmanız gerekir.
- Kimyasal dezenfeksiyon (klor, iyot vb.) yeterli mi?
- Bakteri ve virüslerin çoğunu öldürür ama Cryptosporidium gibi parazitlere karşı her zaman etkili değildir.
- Norovirüs gibi bazı virüsler kısmen klora dirençli olabilir.
- Filtre kullanımına güvenebilir miyim?
- Bakteri ve bazı parazitleri engellemek için uygun olsa da (mutlak 1 mikron veya daha küçük gözenek), virüslere karşı her zaman yeterli değildir.
- Filtre sonrası suyu kaynatmak veya kimyasal dezenfeksiyon eklemek daha güvenlidir.
- Legionella nasıl kontrol altına alınır?
- Ev ve özellikle büyük binaların su sistemlerinde (otel, hastane vb.) düzenli bakım ve su yönetim planı yapılmalı.
- Sıcak su depoları, duş başlıkları, klimalarda periyodik temizlik önemlidir.
Önemli Hatırlatmalar
- Hastalık Bildirimi: Eğer sudan kaynaklı hastalandığınızı düşünüyorsanız, resmî kurumlara bildirim yapın. Böylece olası bir salgın veya kirlenme vakası daha hızlı tespit edilebilir.
- Yüksekte Kaynatma Süresi: 6.500 ft (2.000 m) üzeri rakımlarda suyun tam kaynama sıcaklığı düştüğü için mikropları öldürmek adına 3 dakika kaynatmak gerekir.
- Ek Koruma: Su kaynakları hakkında güncel uyarıları (kaynatma uyarısı, vb.) yerel sağlık birimlerinden veya su sağlayıcınızın web sitesinden takip edin.
Musluk suyu genellikle güvenlidir; ancak çeşitli mikroplar suya karıştığında hastalık riski artar. Şüpheli durumlarda suyunuzu kaynatmak en iyi çözümdür. Alternatif olarak kimyasal dezenfeksiyon, filtre kullanımı veya ters ozmoz, UV, ozon gibi yöntemler de mikropları büyük ölçüde yok edebilir. Yine de hangi mikroba karşı hangi yöntemin uygun olduğunu bilmek ve resmî kurumların talimatlarına uymak
