Bazı durumlarda, kurşun evinize gelen yer altı boruları aracılığıyla içme suyuna karışabilir. Bu borular “kurşun hizmet hatları” olarak adlandırılır. Hizmet hatları, evinizi ana su hattına bağlamak için kullanılan boru bölümleridir. Bu borulardan kurşun, musluk suyuna sızabilir. Kurşun hizmet hattı ile beslenen evlerde, bu hat içme suyundaki en önemli kurşun kaynağıdır. Bu rehber, evinizde kurşun hizmet hattı olup olmadığını belirlemenize yardımcı olur ve kurşun maruziyet riskinizi azaltmanın yolları hakkında ek kaynaklar sunar.

Kurşun, diğer sıhhi tesisat malzemelerinde ve musluklarda da bulunabilir. Yüksek asidik özellikte veya düşük mineral içeriğine sahip su, boruların ve muslukların aşınmasına neden olarak kurşunun içme suyuna karışmasına yol açar. Bu durum, sıcak su ile daha hızlı gerçekleşir.

Suyunuz Nereden Geliyor?

Eğer bir konut kompleksinde kiracı veya ev sahibi iseniz, su kaynağınız hakkında bilgi almak için ev sahibinize veya bina yöneticisine sorabilirsiniz.
(Seçiminizi yapın:)

Türkiye'de 5 milyondan fazla insan, içme suyu için özel kuyulara güveniyor. EPA, özel içme suyu kuyularını düzenlemediği gibi, birçok eyalet ve kasaba kurulum sonrası özel kuyulardan numune alınmasını zorunlu kılmıyor. Suyunuzun güvenliğini sağlamak ev sahibinin sorumluluğundadır. Yine de dış veya iç mekanlarda kurşun borular, boruları birleştiren kurşun lehim veya kurşun içerebilecek musluklar bulunabilir.

Özel bir kuyunuz varsa, muhtemelen sayaç bulunmayabilir. Su hattınızı bulabilir ve rehbere devam edebilirsiniz.

Sayaç Dışarıdaysa: Sayaç dışarıda ise, su hattı evinize en yakın o noktadan girmelidir.

Sayaç İçerideyse: Sayaç içeride ise, su hattı aynı duvarda, sayaca yakın bir konumda yer almalıdır.

Sayaç Bulunamazsa: Eğer sayacınızı bulamıyorsanız, bodrum veya birinci katı kontrol ederek hizmet hattını arayın. Öncelikle, özellikle sokağa bakan binanın dış duvarları boyunca arama yapın. Gelen boru, dış duvardan veya zemin üzerinden evinize girip su sayacına bağlanır. Üzerinde bir vana görmelisiniz ve bu vana, aşağıdaki resme benzer görünebilir. Boruyu bulduğunuzda, sonraki bölüme geçebilirsiniz.

Eğer bodrumunuza erişemediğiniz için sayacınızı bulamıyorsanız, içme suyundaki kurşun maruziyetinizi nasıl azaltabileceğiniz hakkında bilgi edinmek isteyebilirsiniz.

Su hattımı/hizmet hattımı buldum.

Borunuz şu malzemeden yapılmış mı görünüyor:

Borunuz plastik görünüyor. Plastik, içme suyunda kurşun kaynağı değildir. Ancak, sıhhi tesisatınızın diğer bölümlerinde kurşun bulunma ihtimali devam ediyor. Su testi yaptırmanız ve maruziyeti azaltmanın yollarını öğrenmeniz faydalı olabilir.

Aşağıdaki ipuçları, içme suyunuzdaki kurşun maruziyetini azaltmanıza yardımcı olacaktır. Kurşun boruları, özellikle 1986'dan önce inşa edilmiş eski şehirlerde ve evlerde daha sık bulunur. Eğer suyunuzda veya borularınızda kurşun tespit ettiyseniz, tüm kurşun kaynaklarını kaldırmayı düşünebilirsiniz. Kurşun hizmet hattınızı veya diğer kurşun kaynaklarınızı değiştirmek için su tedarikçiniz veya belediyeniz ile iletişime geçin.

Banyo ve Duş: Suyunuzda kurşun bulunsa bile, banyo ve duş yapmanız sizin ve çocuklarınız için genellikle güvenlidir çünkü insan derisi kurşunu emmez.

Suyu Boşaltın (Flushing): Musluk suyu birkaç saat kullanılmadıysa, içmeden veya yemek yapmadan önce borulardaki kurşunu gidermek amacıyla suyu akıtmanız önemlidir. Bu işleme "boşaltma" denir. Yüksek hacimli bir musluktan su akıtarak evinize taze su gelmesini sağlayın. Boşaltma süresi, evinizde kurşun hizmet hattı olup olmadığına ve borunun uzunluğuna bağlı olarak değişebilir (bu süre birkaç dakika olabilir). Topluluğunuzdaki öneriler için su hizmet sağlayıcınıza danışın. Boşaltma sırasında duş almak, çamaşır yıkamak veya bulaşık yıkamak da suyunuzu temizlemeye yardımcı olabilir. Boşaltma sonrası elde edilen su, içme, yemek yapma, bebek maması hazırlama, evcil hayvanlarınızın tüketimi gibi amaçlarla kullanılabilir. Birkaç kap su toplayarak, daha sonra bu temiz suyu kullanabilirsiniz.

Filtre Kullanımı: Eğer bir su filtresi kullanıyorsanız, kurşunu giderebilen sertifikalı bir filtre tercih edin. Filtrenizin kullanım kılavuzunu okuyarak doğru şekilde kurulmasına, kullanılmasına ve kartuşunun zamanında değiştirilmesine dikkat edin. Süresi dolmuş kartuşlar, filtrenin etkinliğini azaltabilir. Ayrıca, filtreden sıcak su geçirmemeye özen gösterin.

Soğuk Suyu Tercih Edin: Yemek yaparken veya içme suyu olarak sadece soğuk su kullanın. Sıcak su, soğuk suya göre kurşunu daha hızlı çözebilir. Eğer sıcak suya ihtiyaç duyuyorsanız, soğuk suyu musluktan alıp ısıtın.

Musluk Ekranınızı (Aerator) Temizleyin: Suyu akıttıktan sonra, musluk ekranınızı düzenli olarak temizlemek de önemlidir. Eğer musluğunuz 1986'dan önce üretilmişse, daha yüksek oranda kurşun içerebilir. Düzenli temizlik, musluk ekranında biriken kurşun partiküllerinin içme suyunuza karışmasını önleyebilir.

Hizmet hattınızda kurşun bulunmadığını bilseniz bile, diğer sıhhi tesisat malzemelerinde ve musluklarda kurşun tespit edilebilir. İçme suyunuzda kurşun olup olmadığını anlamanın en kesin yolu, su testi yaptırmaktır. Her evin tesisatı, boruları ve kullanılan malzemeleri farklı olduğundan, test sonuçları da değişiklik gösterebilir.

Bazı illerde veya belediyelerde, vatandaşların içme suyu testlerini yaptırmalarına yönelik destek programları bulunabilmektedir. Daha fazla bilgi için yerel su dağıtım şirketiniz veya belediyenizle iletişime geçin.

Türkiye’de, içme suyu örneklerinizin analizleri için Türkiye Halk Sağlığı Laboratuvarları önerilmektedir. Su örneği analiz ücretleri genellikle 500 TL ile 1000 TL arasında değişmekte olup, laboratuvarın hizmet kapsamına göre fiyat farklılık gösterebilir. Su örneğinizi toplarken, ilgili laboratuvarın yönergelerini dikkatle uygulayın ve örneği içme suyu olarak kullandığınız musluklardan alın.

Sertifikalı laboratuvarları öğrenmek için yerel Sağlık Müdürlüğü veya belediyenizin web sitesini ziyaret edebilir ya da doğrudan onlarla iletişime geçebilirsiniz.

Ek Kaynaklar

İlk adımınız, su sağlayıcınızı arayarak şu soruyu sormaktır: "Belediye su dağıtım şirketiniz, ilçemizdeki kurşun hizmet hatlarının yerlerini biliyor mu ve evime su getiren hat bu hatlardan biri mi?"

Örnek Konuşma Metni: "Merhaba, ben Cumhuriyet sokak da oturuyorum. Mülkümdeki su hatlarının kurşun borulardan mı yapıldığını öğrenebilir miyim? Ayrıca, içme suyumuz için kurşun testi yapıyor musunuz?"

Su Sağlayıcınız Ne Dedi?

Eğer borunuz kolayca çizilebiliyorsa ve bir mıknatıs ona yapışmıyorsa, borunuz kurşun olabilir. Kurşun borular daha çok eski şehirlerde ve 1986 öncesinde inşa edilmiş evlerde bulunur.

İçme suyunda kurşun için güvenli bir seviye yoktur. Eğer kurşun borulara sahipseniz, suda kurşun maruziyetinizi azaltmak için adımlar atmalısınız. Su testleriniz hakkında bilgi almak için yerel sağlık müdürlüğünüz veya su şirketinizle iletişime geçebilir, ayrıca daha fazla bilgi için içme suyunda kurşun bilgilerine göz atabilirsiniz

Evinizi ana su hattına bağlayan borunun (hizmet hattı olarak adlandırılır) kurşun olup olmadığını doğrulamak için su şirketinizle veya lisanslı bir tesisatçıyla iletişime geçip, değiştirme olanaklarını sorun.

Kanınızdaki kurşun seviyeleri konusunda endişeleriniz varsa, bir aile hekimi veya çocuk doktoruyla görüşün. İlgili il, ilçe veya belediye sağlık müdürlükleri de size daha fazla bilgi verebilir.

Daha fazla bilgi için "İçme Suyunda Kurşun Hakkında Temel Bilgiler" sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

İlk adım, su sayacınızı tespit etmektir.

İçeride Olabilir: Bodrum, sürünme alanı veya garaj gibi yerlerde su sayacınızı bulabilirsiniz.

Dışarıda Olabilir:Evinizin hemen dışında, ana su hattı ile ev arasındaki bölgede, kaldırımda veya bahçede su sayacınızı görebilirsiniz.

Su sayacınızı bulabildiniz mi?

Duvar veya zemin üzerinden içeri girdiği yere yakın bulduğunuz boruyu belirlemek için bir anahtar veya bozuk para kullanarak nazikçe çizik atın ve rengini gözlemleyin.

Turuncu veya Soluk Turuncu: Eğer boru turuncu veya soluk turuncu ise, bu bakır borudur.

Gri Tonları: Eğer boru gri bir renge sahipse, bu kısmı çizik atın.

Çizilmesi Zor ve Mıknatıs Yapışıyorsa: Eğer boru çizmesi zor ve mıknatıs yapışıyorsa, muhtemelen galvanizli çelik borudur.

Yumuşak ve Mıknatıs Yapışmıyorsa:Eğer boru yumuşak ve mıknatıs yapışmıyorsa, kurşun boru olabilir.

Gerekli Malzemeler

Boruya çizik atmak için bir anahtar veya bozuk para ve borularınızı test etmek için herhangi bir mıknatıs (herhangi bir mıknatıs iş görecektir) gerekebilir. Bu araçlar, metal borularınızın galvanizli çelik, bakır veya kurşun olup olmadığını belirlemenize yardımcı olacak.

Borunuz hakkında ne öğrendiniz?

Boruya çizik attığınızda, altında görülen renk madeni para gibi turuncuysa ve mıknatıs yapışmıyorsa, evinize gelen su hattınız bakırdır. Bakır, içme suyunda kurşun kaynağı değildir. Ancak, içme suyunda yüksek bakır seviyeleri sağlık açısından risk oluşturabilir. Yüksek bakır içeren su tüketimi mide bulantısı, kusma, karın krampları veya ishal gibi problemlere yol açabilir.

Unutmayın, evinizin diğer sıhhi tesisat bölümlerinde hala kurşun bulunma ihtimali vardır. İçme suyunuzdaki kurşun konusunda endişeleriniz varsa, yerel sağlık müdürlüğünüz veya su şirketiniz ile iletişime geçip su testleri hakkında bilgi alabilirsiniz. Bazı bölgelerde, vatandaşlar için su testi yaptırma desteği sunulmaktadır. Daha fazla bilgi almak için yerel su şirketinizle veya Sağlık Müdürlüğü ile görüşebilirsiniz.

Eski evlerdeki çelik borular, herhangi bir noktada kurşun içeren sıhhi tesisatla bağlantılı olmuşlarsa ciddi risk oluşturabilir. Galvanizli çelik borular, iç yüzeylerinde kurşunu hapsedebilir ve kurşun tesisat çıkarıldıktan sonra bile aralıklı olarak bu kurşun parçacıklarını serbest bırakabilir. Bazı galvanizli çelik boruların içi kurşunla kaplanmış olabilir.

İçme suyunuzdaki kurşun konusunda hâlâ endişeleriniz varsa, yerel sağlık müdürlüğünüz veya su dağıtım şirketinizle iletişime geçerek su testleri hakkında bilgi alabilirsiniz. Bazı bölgelerde, vatandaşlar için su testi yaptırma desteği sunulmaktadır. Daha fazla bilgi için yerel su dağıtım şirketinizle iletişime geçin veya ilgili kurumlara danışın.