Neden Bu Kadar Kaşınıyorum? Kaşıntı Yaygın Nedenleri ve Ciddi Bir Durum Olup Olmadığını Nasıl Anlarım?

Kuru hava, sert sabunlar ve hatta bazı ilaçlar kaşıntıya neden olabilir, ancak bazen kaşıntı altta yatan bir durumun işareti olabilir.

Vücudunuzdaki bir kaşıntıyı kaşımak kadar acil ve sinir bozucu bir his yoktur—özellikle de ulaşamadığınız bir yerse. Daha da rahatsız edici olanı, ne kadar kaşırsanız kaşının cildinizin o kadar fazla kaşınmasıdır. Peki, neden böyle oluyor?

Genellikle kaşıntılı cildin arkasındaki suçlu tehdit edici değildir: kuru cilt. Kuru cilt kışın daha yaygındır, ancak yaşlanma da etkili olur. Yaşlandıkça hormon seviyelerimiz değişir ve cildimiz incelip kurur. Cildinize iyi bakmak ve düzenli olarak nemlendirici kullanmak bu etkileri azaltmaya yardımcı olabilir.

Ancak diğer durumlarda, kalıcı bir kaşıntı (pruritus olarak da bilinir) doktorun dikkatini gerektiren başka tıbbi sorunların sinyali olabilir.

“Genellikle sorun kuru cilde kadar izlenir; ancak ilaçlara reaksiyonlar ve diğer altta yatan durumlar da kaşıntıya neden olabilir,” diye açıklıyor dermatolog Dr. Shilpi Khetarpal.

Dr. Khetarpal, hangi durumların kaşıntıya neden olabileceğini ve kaşıntı ihtiyacınızın ciddi bir durumun işareti olup olmadığını nasıl anlayabileceğinizi açıklıyor.

Kaşıntıya Ne Sebep Olur?

Tıpkı hapşırma veya öksürme gibi, ara sıra kaşıntı hissetmek yaşamın bir parçasıdır. Peki, bu kaşıma ihtiyacına ne sebep olur? Genellikle çevremizdeki bir şey, yediğimiz yiyecekler veya cildimizin hassas olduğu maddeler veya alerjenlerdir.

Kaşıntının en yaygın nedenleri şunlardır:

Kuru Cilt

Bu, kaşıntının en yaygın nedenlerinden biridir. Kuru cildi yatıştırmak için yapabileceğiniz birçok farklı şey vardır, ancak hepsi cildinizin ilk etapta neden susuz kaldığına bağlıdır:

• Kış Havası: Sıcaklık ve nem düşüşü cildinizi kurutabilirken, iç mekan ısıtması daha da fazla nemi alabilir. İpucu: Evde %50 veya daha yüksek ayarlı bir nemlendirici kullanmak cildinizin toparlanmasına yardımcı olabilir.
• Sıcak Duşlar: Buharlı duşlar geçici olarak cildinizi yatıştırabilir, ancak cildinizi daha hızlı kurutur. İpucu: Sıcak yerine ılık suyla kısa duşlar alın.
• Yanlış Sabun Seçimi: Bazı sabunlar serttir ve cildinizin doğal nemini alır. İpucu: Etiketleri dikkatlice okuyun ve temizlerken nemlendiren hafif, kokusuz bir sabun seçin.
• Aşırı Havlu Kullanımı: Duş sonrası sertçe kurulamak cildinizi tahriş edip kuruluğu artırabilir. İpucu: Duştan sonra kendinizi ovalamak yerine hafifçe kurulayın.
• Yetersiz Nemlendiriciler: Yıkadıktan sonra nemlendirici kullanın, ancak akıllıca seçin. Koku içeren losyonlardan kaçının, çünkü cildinizi kurutabilirler. İpucu: Cilt bariyerinizi onarmaya yardımcı olan seramid içeren kokusuz losyonları tercih edin.
• Sert Deterjanlar: Çamaşır deterjanlarındaki ve yumuşatıcılardaki koku, kuru cildi tahriş edebilir. İpucu: Hipoalerjenik ve kokusuz çamaşır ürünleri arayın.

Alerjik Reaksiyonlar

Kaşıntınız, vücudunuzun iyi tepki vermediği bir ürün değişikliğinden de kaynaklanabilir. İpucu: Reçetesiz satılan antihistaminikler (örneğin Benadryl®) kaşıntıyı azaltmaya yardımcı olabilir ve etkilenen bölgeye soğuk kompres uygulayabilirsiniz.

Güneş Yanığı veya Isı Döküntüsü

Yakın zamanda güneş koruması olmadan güneşte zaman geçirdiyseniz, güneş yanığı kaşıntılı hale gelebilir. İpucu: Serin bir banyo, aloe vera uygulaması ve hafif giysiler giymek kaşıntı semptomlarıyla başa çıkmanıza yardımcı olabilir.

Böcek Isırıkları veya Sokmaları

Sivrisinek ısırığının tanıdık kaşıntısını hepimiz biliriz, ancak kaşıntı arı sokmaları veya diğer böcek ısırıklarından da gelebilir. İpucu: Hidrokortizon gibi topikal steroidler kullanarak iltihabı yatıştırın, buz paketiyle soğutun ve en önemlisi: Kaşımaktan kaçının!

İlaç Reaksiyonları

Vücudunuzun alışık olmadığı veya bir şekilde reddettiği yeni bir ilaç başlarsanız, kaşıntıya veya diğer cilt tahrişlerine neden olabilir. İpucu: İlacı kullanmayı bırakın, sağlık uzmanınıza danışın, soğuk kompres uygulayın ve antihistaminikler alın.

Egzama

Yaygın bir cilt durumu olan egzama, vücudun farklı bölgelerinde kaşıntıya neden olur. İpucu: Kalın bir nemlendirici veya krem kullanarak bölgeyi yatıştırın, ılık bir banyo yapın ve tetikleyicilerden kaçının.

Kurdeşen

Kurdeşenler, bir yiyecek veya temas ettiğiniz bir şeye karşı alerjik reaksiyon sırasında ortaya çıkabilir. İpucu: Bol giysiler giyin, antihistaminikler alın ve bölgeye soğuk kompres uygulayın.

65 Yaş ve Üzeri Olmak

65 yaşın üzerindeyseniz, cildinizin anlatacak birçok hikayesi vardır. Ancak bu, kaşıntıya veya tahrişe daha duyarlı olduğu anlamına gelir. İpucu: Losyon kullanmaya daha özen gösterin.

Günün Saati Önemli mi?

Bazı durumlarda, günün saati de kaşıntınız hakkında bir şeyler söyleyebilir. Örneğin, bazı insanlar geceleri şiddetli kaşıntı yaşarlar. Geceleri sürekli kaşınıyorsanız, bunun birçok nedeni olabilir.

Bazen sadece ortam veya kuru havadaki artıştan kaynaklanır (örneğin: kışın yatak odanızda ısıtıcı kullanıyorsanız). Diğer zamanlarda, hormonal değişiklikler veya egzama gibi bir cilt durumunun alevlenmesi nedeniyle olabilir. Nadir durumlarda, gece kaşıntısı diyabet veya böbrek yetmezliği gibi altta yatan bir durumun işareti olabilir—ancak bunu kesin olarak bilmek için bir sağlık uzmanı tarafından test edilmeniz gerekir. Ancak muhtemelen hızlı kilo kaybı, ateş ve uyku bozuklukları gibi diğer semptomları da yaşıyor olursunuz.

Banyo rutininiz nedeniyle de günün belirli saatlerinde kaşıntıda artış fark edebilirsiniz. Sabah mı yoksa akşam mı duş alıyorsunuz? Aşırı banyo, sıcak su veya sert sabunlar kaşıntınızı tetikliyorsa, banyo sonrası daha fazla kaşıntı fark edebilirsiniz.

Kaşıntınızın başladığı günün saatinde bir desen fark ederseniz, bu altta yatan neden hakkında size ipucu verebilir. Bu gibi ayrıntıları bir sağlık uzmanı veya dermatologla paylaşmayı unutmayın.

Kaşıntı Ciddi Bir Durumun İşareti mi?

Kaşıntılı cilt daha ciddi bir şeye işaret edebilir mi? Bazı durumlarda evet. Altta yatan durumlar bazen kaşıntıya ve diğer ciltle ilgili semptomlara neden olabilir.

Duruma veya nedene bağlı olarak, kaşıntı semptomları vücudunuzun farklı bölgelerinde—elleriniz, bacaklarınız ve hatta genital bölgelerinizde—ortaya çıkabilir.

Kaşıntı, altı hafta veya daha uzun sürerse kronik olarak kabul edilir. “Bu, özellikle uzun bir süre devam ederse göz ardı etmek istemeyeceğiniz bir semptomdur,” diye vurguluyor Dr. Khetarpal.

Bazı durumlarda, kalıcı kaşıntı aşağıdaki gibi altta yatan durumların bir işareti olabilir:

Karaciğer Hastalığı

2019 yılında yapılan bir çalışma, kronik karaciğer hastalığı olan kişilerin kaşıntı semptomları bildirdiğini bulmuştur. Amerikan Dermatoloji Akademisi’ne göre, karaciğer hastalığıyla ilişkili kaşıntı genellikle avuç içlerinizde başlar ve ardından tüm vücudunuza yayılır.

Kaşıntı, alkolle ilişkili karaciğer hastalığı ve alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı ile sıklıkla ilişkilendirilir, ancak bu durumları olan herkes bu semptomu yaşamaz.

Demir Eksikliği Anemisi veya Aplastik Anemi

Belirli kaşıntı türleri, demir eksikliği veya aneminin bir işareti de olabilir. Nadir durumlarda, demir eksikliği veya aplastik anemisi olan kişiler anemi döküntüsü olarak bilinen bir durum geliştirebilir. Demir eksikliğinden kaynaklanan anemide, kaşıdıktan sonra ağrılı hissettiren kırmızı, kabarık bir cilt yaşarsınız. Altta yatan neden aplastik anemi ise, cildinizin altında küçük kırmızı veya mor noktalar olarak görünme olasılığı daha yüksektir.

Tiroid Problemleri

Tiroidinizle ilgili sorunlar da kaşıntıya yol açabilir. Tiroidiniz gerektiği gibi çalışmadığında, ya çok fazla ya da yeterince tiroid hormonu üretmediği anlamına gelir. Sonuç olarak, hipotiroidizm kuru, pullu ve sıklıkla kaşıntılı cilde neden olabilir. Aynı şekilde, hipertiroidizm de tüm vücutta kaşıntılı bir döküntüye neden olabilir.

Sağlık uzmanınız, tiroidinizle ilgili bir sorun olup olmadığını öğrenmek için tiroid testleri yapabilir.

Diyabet

Diyabetle yaşıyorsanız, kaşıntı yaşama olasılığınız daha yüksek olabilir. Bunun nedeni, belirli diyabet türlerinin (diyabetik polinöropati veya periferik nöropati) sinir hasarına neden olabilmesidir. Bu hasar, elleriniz, ayaklarınız veya bacaklarınız gibi vücudunuzun belirli bölgelerinde lokalize kaşıntılı cilde neden olabilir.

Bu semptomların yanı sıra ayaklarınızda veya ellerinizde karıncalanma veya his kaybı da yaşayabilirsiniz. Diyabetiniz varsa ve geçmeyen kaşıntı yaşıyorsanız, hemen sağlık uzmanınıza danışın.

Böbrek Hastalığı

Kaşıntı, kronik böbrek hastalığının da bir sonucu olabilir. Bu semptomu erken aşamalarda görmezsiniz, ancak böbrek hastalığınız ilerlediyse, cildiniz kuru, pullu ve kaşıntılı hissetmeye başlayabilir. Cildinizin renginde veya tonunda değişikliklere, örneğin sararma veya grileşmeye dikkat edin.

Bu tür kaşıntı (üremik pruritus), bağışıklık sisteminizdeki değişiklikler veya sinir sorunları nedeniyle olabilir. Ayrıca geceleri şiddetli kaşıntı ve cildiniz ekstra kuru olduğunda kaşıntının kötüleşmesi yaşayabilirsiniz.

Belirli Kanser Türleri

Nadir durumlarda, lösemi, lenfoma veya cilt kanseri gibi belirli kanserler de kaşıntı semptomlarına neden olabilir. Bu durumlarda, kaşıntı genellikle cildiniz normal görünse bile tüm vücudunuzu etkiler.

Ne Zaman Doktora Görünmelisiniz?

Genel olarak, basit cilt bakımı adımlarını izlerseniz, kaşıntılı cildiniz birkaç hafta içinde iyileşmelidir. Bazen şiddetli bir kaşıntı, farklı tedavi türleri veya çevresel ve yaşam tarzı değişiklikleri gerektirebilir. “Cilt çok kuru olduğunda, reçeteli bir merhem veya krem gerekebilir,” diyor Dr. Khetarpal.

Ve kaşıntınızla ilgili altta yatan bir tıbbi sorun olabileceğini düşünüyorsanız, bir sağlık uzmanına başvurun. Altta yatan hastalığın tedavisi muhtemelen kaşıntıyı iyileştirecektir.

Sonuç: Kaşıntı Ciddi Bir Sorun Olabilir mi?

Kaşıntı genellikle basit nedenlerle ortaya çıkar ve kolayca tedavi edilebilir. Ancak, kaşıntı altı haftadan uzun sürerse veya başka ciddi belirtilerle birlikte görülüyorsa, altta yatan ciddi bir sağlık sorununun işareti olabilir. Cildinizdeki veya genel sağlığınızdaki değişiklikleri fark ettiğinizde bir dermatologa başvurmak önemlidir.