Yaz Kekiği: Tarihi, Lezzeti, Faydaları, Kullanım Alanları
Yaz Kekiği
Yaz kekiği, nane ailesine ait çok yıllık bir bitkidir ve Akdeniz bölgesine özgüdür. Küçük, oval yapraklara ve beyaz veya soluk pembe çiçeklere sahiptir. Mutfaklarda sıkça kullanılan bu bitki, hafif biberimsi bir tada sahiptir. Taze veya kuru olarak kullanılabilir ve genellikle çorbalara, güveçlere ve salatalara eklenir. Yaz kekiğinin sindirimi destekleme, gaz ve şişkinliği hafifletme gibi sağlık yararları olduğu söylenmektedir.
Yaz Kekiğinin Tarihi
Aşçılar, iki binden fazla yıldır yaz kekiğini yemeklere tat katmak için kullanmaktadır. Doğu Akdeniz kökenli olan bu bitki, antik Romalılar tarafından tuz yerine etkili bir alternatif olarak görülmüştür. Pliny, yaz kekiğinin afrodizyak etkilerinden bahsetmiştir; “savory” (iştah açıcı) ismi, mitolojik bir yaratık olan yarı insan yarı keçi “satyr”den türemiştir. Şair Virgil, bitkinin yoğun kokusunu övmüş ve arı kovanlarının yanına dikilmesini önermiştir.
Romalı askerler bu bitkiyi İngiltere’ye ve Kuzey Avrupa’nın diğer bölgelerine tanıtmış, zamanla yerel halkın da favorisi haline gelmiştir. Asya’da karabiber gibi baharatlar keşfedilene kadar, Avrupalılar için kış kekiği ve yaz kekiği neredeyse tek baharat kaynağıydı. 17. yüzyılda bitkibilimci Nicholas Culpeper, gaz giderici özelliklerinden dolayı kekiği övmüş ve astım tedavisinde etkili olduğuna inanmıştır.
20.yüzyılda Fransız bitkibilimci Maurice Messegue, kekiğin afrodizyak olarak kullanılabileceği inancını sürdürmüş ve aşk iksirlerinde kullanıldığını iddia etmiştir.
Yaz Kekiğinin Lezzet Profili
Yaz kekiği, hafif biberimsi ve çam benzeri keskin bir tada sahiptir ve yumuşak aromalı yiyecekleri tamamlayarak güçlü bir tat sunar. Lezzetini en iyi ifade eden tanımlamalardan biri, nane ile kekik arasında bir tat olmasıdır.
Yaz Kekiğinin Sağlık Faydaları
Yaz kekiği, içerdiği bazı temel bileşikler sayesinde çeşitli sağlık yararları sağlar:
Fenoller: Bunlar arasında antiseptik özelliklere sahip timol bulunur. Ayrıca, bazı bakteri türlerinin büyümesini engelleyen karvakrol içerir. Mineraller: Yaz kekiği, potasyum ve demir açısından zengindir. Potasyum, kalp hızını düzenlemeye yardımcı olurken, demir kırmızı kan hücrelerinin üretiminde önemlidir. Vitaminler: A vitamini, C vitamini ve niasin ile tiamin gibi B kompleksi vitaminleri açısından zengin bir kaynaktır. A vitamini göz sağlığı için, C vitamini ise bağışıklık sistemi, kardiyovasküler sağlığın korunması ve prenatal sağlık için önemlidir. Niasin kolesterolü düşürmeye, tiamin ise sinir sistemini desteklemeye yardımcı olur.
Yaz kekiği, çeşitli sağlık sorunlarının önlenmesi veya tedavi edilmesinde kullanılabilir:
Bakteriyel enfeksiyonlar: Yaz kekiğindeki antibakteriyel bileşikler, E. coli gibi bakterilere karşı etkilidir. Yaz kekiğinden yapılan bir çay, boğaz ağrısını hafifletmek için gargara olarak da kullanılabilir. Stres: Yaz kekiği, beyindeki GABA düzenlenmesine yardımcı olarak stresle başa çıkmayı kolaylaştırabilir. Şişkinlik: Yaz kekiği, mide sularının salgılanmasını artırarak gaz ve şişkinlik gibi sindirim rahatsızlıklarını hafifletir. Bu özellik, özellikle fasulye yemeklerinde tercih edilmesinin nedenidir.
Yaygın Kullanım Alanları
Yaz kekiği, herbes de Provence gibi popüler baharat karışımlarında yer alır ve dolgu harcı için hazırlanan karışımlarda sıklıkla kullanılır. Çok yönlü bir bitki olan yaz kekiği, nane ailesinin diğer üyeleri olan kekik ve mercanköşk gibi kullanılabilir. Almanlar, gaz giderici özelliklerinden dolayı yaz kekiğine “fasulye otu” (bohenkraut) adını vermiştir.
Yaz kekiği, sirke içinde korunmaya da uygundur. Antik Romalılar, bu yöntemi kullanarak yaz kekiğini çeşitli soslarında yaygın bir çeşni olarak kullanmışlardır.
