Su Acıması (Water Brash) Nedir? GERD
Gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) yaşıyorsanız, “water brash” olarak bilinen bir belirtiyle karşılaşabilirsiniz. Bu durum, vücudun fazla tükürük salgılaması ve bu salgının mide asidiyle karışarak boğazınıza doğru geri gelmesi şeklinde özetlenebilir.
Su Acıması (Water Brash) Hakkında Bilmeniz Gerekenler
“Water brash” bazen pyrosis idiopathica, acid brash veya hipersalivasyon olarak da adlandırılır. İlk bakışta mide asidinin yiyeceklerle birlikte geri gelmesi anlamına gelen “regürjitasyona” benzediği düşünülse de aslında farklıdır. Regürjitasyon, sindirilmemiş yiyeceklerin ve mide asidinin birlikte ağza kadar yükselmesidir. GERD’de regürjitasyon daha yaygındır; “water brash” ise daha az rastlanır.
Bu iki durumu karıştırmak kolaydır çünkü “water brash” atağı sırasında sindirilmemiş yiyecek midedeyken yukarı gelirse regürjitasyon gibi görünebilir. Aralarındaki en belirgin fark; “water brash” sırasında aşırı tükürük salgısının eşlik etmesidir. Regürjitasyonda bu aşırı tükürük üretimi gözlenmez. “Water brash” ayrıca göğüste yanma (heartburn) hissine neden olabilir ve ağızda kötü bir tat bırakabilir.
GERD Belirtileri Neden Ortaya Çıkar?
Vücudumuzdaki normal mekanizmalar, mide asidinin mideden çıkıp yemek borusuna (özofagus) geri dönmesini önlemeye yöneliktir. Genellikle alt özofagus sfinkteri (LES) adı verilen, mide içeriğinin yukarı kaçmasını engelleyen kapakçık görevini görür. Ancak bu sfinkter düzgün çalışmazsa mide asidi yemek borusuna kaçarak istenmeyen belirtilere (örn. “water brash”) neden olabilir.
Ayrıca özofagus ile diyafram arasındaki doku bağlantısını yöneten freniko-özofageal bağ (phrenico-esophageal ligament) isimli bir yapı da yutkunma hareketlerini düzenler. Bu bağ zedelenirse GERD belirtileri, örneğin “water brash,” daha sık ve şiddetli görülebilir.
Bazı çalışmalar, aşırı tükürük üretiminin (hipersalivasyon) yemek borusunda asit tespit edilmesi üzerine vücudun kendini koruma tepkisi olarak ortaya çıktığını gösteriyor. Ancak bu tepki bazen sorunu azaltmak yerine daha da rahatsız edici hale getirebilir.
GERD’i Anlamak
Yemek yediğinizde ve yutkunmaya başladığınızda, özofagus kasları kasılarak yiyeceği midenize doğru iter. Alt özofagus sfinkteri ise yiyeceğin geçişini sağlamak için açılır ve sonra tekrar kapanarak, yiyecek veya asidin yukarı kaçmasını önler.
GERD Nasıl Ortaya Çıkar?
Mide içeriği, normalde kapalı kalması gereken yoldan, yemek borusuna doğru geri kaçmaya başlar. Aslında yemeğin hemen ardından bir miktar yiyeceğin yukarı doğru gelmesi çok kısa süreli olabilir ve çoğu kişi bunu hissetmez bile. Ancak bu durum sık sık yaşanırsa, yemek borusu dokusunda tahriş ve iltihaplanma oluşabilir. Uzun vadede, asit oranı yüksek içerik yemek borusu yüzeyine zarar vererek belirtilerin daha da kötüleşmesine yol açabilir.
GERD’in Diğer Belirtileri
“Water brash”, GERD’in daha nadir rastlanan belirtilerinden biridir. GERD’in daha sık karşılaşılan diğer belirtileri şunlardır:
- Göğüs Yanması (Heartburn):
Göğüs kafesinin arkasında hissedilen bir yanma hissidir. Mide asidinin yemek borusunu tahriş etmesinden kaynaklanır. - Göğüs Ağrısı:
Göğüs bölgesinde sıkışma veya yanma şeklinde hissedilen ağrı olabilir. Kalp ağrısı ile karıştırılabilir. Ağrı sırt, boyun, çene hatta kollara yayılabilir. Şiddetli göğüs ağrısı kalp krizi belirtisi de olabileceğinden, mutlaka tıbbi yardım alınmalıdır. - Yutma Güçlüğü veya Boğazda Yumru Hissi (Globus Sensasyonu):
Boğazda takılma hissi yaşanabilir ve bu his geçmeyebilir. - Yutma Sırasında Ağrı:
Daha az yaygın bir belirtidir. Genellikle yemek borusunda oluşan bir ülserle ilişkili olabilir. - Mide Bulantısı (Nausea)
- Ses Kısıklığı veya Ses Değişiklikleri
- Sürekli Boğaz Ağrısı
- Kronik Öksürük (Nedeni Belirlenemeyen)
- Akciğer Enfeksiyonu
- Kronik Sinüzit
- Diş Problemleri
Yemek borusuna yükselen asidin, diş yüzeyine zarar vermesi sonucu oluşabilir.
GERD Risk Faktörleri
Şu durumlarda GERD geliştirme olasılığınız daha yüksektir:
- Obezite
- Mide fıtığı (hiatal herni): Midenin üst kısmının diyaframdan yukarı doğru çıkması.
- Hamilelik
- Bağ dokusu hastalıkları (örn. skleroderma)
- Yavaş sindirim sorunları
Buna ek olarak, yemek borusuyla ilgili bazı rahatsızlıklar da GERD ve “water brash” gelişimine zemin hazırlayabilir. Örneğin özofagus darlığı (esophageal stricture), yemek borusunda yara dokusunun (skar dokusu) oluşarak açıklığın daralması anlamına gelir. Bu durum, yutmayı zorlaştırır ve geri kaçışı (reflüyü) artırabilir.
Diğer bir sorun da, yemek borusunda oluşan ve kanayabilen açık yara, yani özofagus ülseridir. Bu yara ağrı ve iltihaplanmaya yol açarak belirtileri şiddetlendirebilir. Barrett özofagusu adı verilen kronik bir durum da sürekli tahriş nedeniyle yemek borusu kanseri riskini artırır.
GERD Belirtilerini ve Water Brash’i Tedavi Etmek
“Water brash” semptomlarını hafifletmek için reçetesiz (OTC) satılan birçok ilaç bulunmaktadır. Yeni bir ilaca başlamadan önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız. Çünkü doktorunuz aynı anda birden fazla belirtinizi hedef alabilen bir tedavi önerebilir. Bu tedaviler arasında şunlar yer alabilir:
- Antasitler
- Proton pompası inhibitörleri (PPI)
- H2 reseptör antagonistleri
Eğer belirtileriniz iki haftadan uzun sürerse, doktorunuz sizi bir gastroenteroloji uzmanına yönlendirebilir. GERD tedavisindeki temel amaçlar şunlardır:
- Mevcut semptomları hafifletmek
- Yemek borusundaki hasarı onarıp ileride oluşabilecek hasarı önlemek
- Yaşam kalitesini artırmak
- Yemek borusundaki iltihaplanmayı azaltmak
- Semptomların yol açtığı komplikasyonlarla mücadele etmek
Doktorunuz ayrıca yaşam tarzı değişiklikleri yapmanızı önerebilir. Bu değişiklikler, “water brash” gibi GERD semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir:
- Yatmadan kısa süre önce büyük öğünler yemekten kaçınmak
- Sigara içmeyi bırakmak
- Fazla kiloları vermek veya sağlıklı kilo aralığında kalmak
- Baharatlı, yağlı yiyecekler ve alkol gibi bazı yiyecek ve içeceklerden uzak durmak
Referanslar
- GI Associates: “GERD.”
- Mayo Clinic: “Gastroesophageal reflux disease (GERD).”
- OPA: “What is water brash?”
